Νυχτώνει την Ευρώπη η πυρακτωμένη νήσος

Του Δημήτρη Α. Σεβαστάκη
Η επιλεγμένη, μεθοδευμένη και απολύτως ευκρινής οικονομική καταστροφή της μικρής χώρας, της Κύπρου, έχει ένα πολιτικό και συναισθηματικό ισοδύναμο. Διαμορφώνει μια διπλή ζώνη αδιάκριτου μίσους. Μισεί κανείς ένα μεγάλο νοηματικό και λογικό απόθεμα - την ευρωπαϊκή αναφορά. Αλλά συγχρόνως μισεί και την εξέγερση, αφού του διευρύνει την ήδη μεγάλη προσωπική αποσταθεροποίηση.
Eνώ το πρόβλημα το παράγει ο ευσεβιστικός, πειρατικός, βορειοευρωπαϊκός καπιταλισμός, έτσι όπως συμπυκνώνεται από τη Μέρκελ, η ελληνική πρόσληψη όταν δεν οδηγεί στο απογοητευμένο θαυμασμό, ενοχοποιεί είτε την Ευρώπη ως όλον, είτε την εξεγερτική «αναίδεια» των Κυπρίων.
Η πολιτική διαχείριση της νέας φάσης της κρίσης, της νέας κορύφωσης, είναι απολύτως προβλέψιμη. Στην πειρατική απόφαση του Eurogroup η Κύπρος λέει όχι. Αυτό απονομιμοποιεί τη μικρή ηγετική ευρωπαϊκή ομάδα και τους ποικίλους δούλους. Το Όχι πρέπει και να αρθεί και να υπάρξει πολλαπλή τιμωρία αυτών που το ψέλλισαν αλλά και διάψευση αυτών που το ήλπισαν. Αυτό είναι ζωτικής σημασίας για τον νεοϊμπεριαλισμό, αλλά και το πολιτικό προσωπικό που τον υπηρετεί στις διάφορες χώρες - ιδίως στη δική μας. Οι αντιευρωπαϊκές φυγόκεντρες που αναπτύσσονται ιλιγγιωδώς, θεωρούνται μακρινό, έμμεσο, αόρατο, κοινωνικό φαινόμενο, που δεν μπορεί να διαταράξει τα βασικά ευεργετικά αποτελέσματα που προσδοκά η πειρατική ομάδα: φυγή καταθέσεων από τις κυπριακές τράπεζες, ουρά στα σκέλια για την πολιτική ηγεσία της Κύπρου, γερμανικά funds που επωφελούνται, στρατηγική υποβάθμιση, αθώα και με δικαιωμένη δουλικότητα ελληνική κυβέρνηση, διαψευσμένη αριστερή αντιπολίτευση. Επιβάλλεται ένα βάναυσο και διαρκές, διδακτικό νεύμα συμμόρφωσης προς τους Κυπρίους και τους υπόλοιπους νοτιοευρωπαίους.
Ο κόσμος σιγά - σιγά θα επανέλθει στην κανονικότητα, όπως συνέβη μετά τόσα Μνημόνια και καταστροφές στην Ελλάδα. Οι Κύπριοι θα συνηθίσουν. Περίπου έτσι θα παιχτεί το δράμα μιας ηττοπαθούς σωφροσύνης. Όμως η «Ευρώπη» αποτελεί την πιο ενεργό πολιτική σύλληψη μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο (τον πρόγονο αυτού του πολέμου που ζούμε).
Οι νοηματοδοτήσεις που στο εσωτερικό της συνετέθησαν, περιείχαν και το αριστερό διάβημα. Η αστική πολυανεκτική Δημοκρατία, το κράτος Δικαίου, η κινηματική κουλτούρα, η κριτική, η Τέχνη, η διαφάνεια στις διακρατικές σχέσεις ήταν τα ισχυρά πολιτικοθεωρησιακά πυκνώματα που επέτρεψαν την ανάπτυξη και του αριστερού διαβήματος και που σήμερα ακριβώς αυτά τα νοηματικά πεδία οργανώνουν την πιο αξιόπιστη κριτική στους Μερκελισμούς και την ενδοευρωπαϊκή κόλαση.
Ανεξαρτήτως αν μαφίες, στρατηγικά συμφέροντα και lobbies διατρυπούσαν και νόθευαν τη δικαϊκή και κανονιστική ισορροπία, ανεξαρτήτως αν πολλά αριστερά κόμματα της Δύσης φυλλορρόϊσαν στον εκμαυλισμό και την έκπτωση και ανεξαρτήτως αν αυτή η κατασκευή, η «Ευρώπη» και η «ευρωπαϊκότητα» είναι μια αφαίρεση, προϊόν πολιτικού εκλεκτικισμού. Οι έννοιες όταν συλλογικοποιούνται, ούτως ή άλλως, παραβιάζονται. Δεν κουβαλούν μόνο τα «περιεχόμενά» τους αλλά και αυτά που ενθέτουν οι κοινωνικές αναδιαρθρώσεις.
Οι έννοιες επαεννοιολούνται με τις εισροές των πολλαπλών συλλογικών επιθυμιών. Στον βαθμό που δημιουργούν συνοχές, που οργανώνουν την προοδευτική αιτηματολογία και διοργανώνουν το μαζικό κοινωνικό θυμικό, οι έννοιες έστω και στην παρανόησή τους, λειτουργούν ως κοινωνικό ενέργημα, επιδρούν, διασκευάζουν, μορφοποιούν.
Ξαναλέω ακόμα κι αν είναι εκλεκτικίστικες, αφαιρετικές, παραχωρητικές κατασκευές. Η Ευρώπη λοιπόν, είναι μια τέτοια εννοιακή σύμβαση. Δικαιούται όμως κάποιος να αναρωτηθεί. Στην κρίσιμη στιγμή του οικονομικού πολέμου, αυτό που «βγαίνει», που προκύπτει από την ευρωπαϊκή εμπειρία, δεν είναι το κράτος δικαίου, τα ανθρώπινα και εργασιακά δικαιώματα, δεν είναι, έστω, μια δομημένη, αστική, πολιτική εκφώνηση, αλλά η ωμότητα μιας αγράμματης και κοντόφθαλμης πιάτσας. Αυτό που «βγαίνει» την κρίσιμη στιγμή, δεν είναι η εξορθολογισμένη οικονομική ανάταξη -έστω με τους όρους του αστικού κράτους και ενός στοιχειωδώς ισορροπημένου καπιταλισμού- αλλά «βγαίνει» η λυσσασμένη αρπακτική βουλιμία , η τιμωρητική χαιρεκακία, η ανήθικη κοινωνική απορύθμιση. Που μπορεί να διαλύσει ακόμα και την κεντρικότερη πλατφόρμα του: το τραπεζικό ιδεολόγημα. Το πρόβλημα που διατυπώνει η κυπριακή υπόθεση στρέφεται προς την καρδιά της Ευρώπης αλλά είναι δυσεπίλυτο και για την Αριστερά αφού το έδαφος είναι πολλαπλά ναρκοθετημένο.
Αυτό που με ανησυχεί πιο πολύ, είναι η ολέθρια σύμπλεξη του αυτονόητου αντιευρωπαϊσμού με ένα μείγμα μικροαστικής χαιρεκακίας, απογοήτευσης και καχυποψίας. Όλα μαζί διαμορφώνουν τους όρους μαζικού εκφασισμού και όχι κριτικής αριστεροφροσύνης. Δυστυχώς η ιστορία διατυπώνει ξανά τα μεγάλα ερωτήματα, με την πυρακτωμένη και τραγική Νήσο.
* Ο Δημήτρης Α. Σεβαστάκης είναι ζωγράφος, αν. καθηγητής ΕΜΠ dsevastakis@arch.ntua.gr

 http://beta.avgi.gr