Κίνημα σημαίνει κίνηση, ζωντάνια,
διαδικασία, ζυμώσεις, προβληματισμό, κουλτούρα, αντιπαράθεση ιδεών.
Αναρωτιέμαι λοιπόν μήπως, πολλές φορές, κάνουμε το λάθος και ταυτίζουμε
το συνδικαλιστικό κίνημα με την εκάστοτε δημόσια έκφραση των πιο
αναγνωρίσιμων συνδικάτων.
Ας πάμε, για παράδειγμα, λίγο παλιότερα
από τους Αγανακτισμένους: Ποια στάση κράτησε το συνδικαλιστικό κίνημα
τον Δεκέμβρη του 2008 ή στην υπόθεση-ορόσημο Κούνεβα; Και στα δύο, δεν
υπήρχαν οι διεργασίες, οι ζυμώσεις, οι αντιπαραθέσεις που θα άνοιγαν
ζητήματα. Το ζήτημα των
εργολαβιών το ανέδειξαν κάποιες πρωτοβουλίες
εκτός του επίσημου συνδικαλιστικού κινήματος και το ευρύτερο κίνημα. Αν
το είχε αναδείξει συνολικά το συνδικαλιστικό κίνημα, ίσως είχαμε σήμερα
μια νομοθεσία όπως της Νορβηγίας (η οποία δεν έχει και καμιά φοβερή
εξεγερσιακή παράδοση), όπου σχεδόν απαγορεύονται διά νόμου οι εργολαβίες
όταν πρόκειται για υπηρεσίες που μπορούν να προσφέρουν μόνιμοι δημόσιοι
υπάλληλοι.
Όσον αφορά τη σχέση με το κίνημα των
πλατειών, πρέπει να διευκρινίσουμε για ποιο συνδικαλιστικό κίνημα
μιλάμε. Τα επίσημα συνδικάτα στην αρχή το είδαν πολύ επιφυλακτικά, στη
συνέχεια, όπου κυριαρχούσαν οι δυνάμεις της Αριστεράς, απέκτησαν στενή
επαφή, ενώ πιο κινηματικές συλλογικότητες το στήριξαν, το αγάπησαν και
το αγκάλιασαν.
Προχωράω στο ζήτημα των προοπτικών.
Μαγικές συνταγές δεν υπάρχουν. Θα έλεγα, καταρχάς, να μην επαναλάβουμε
τα λάθη του παρελθόντος. Αν θεωρούμε, λ.χ., ότι η παραταξιοποίηση, τα
«πράσινα» ή τα «μπλε» συνδικάτα είναι μια από τις αιτίες της απαξίωσης,
ας αναρωτηθούμε: Γιατί τα «κόκκινα» ή τα «κοκκινόμαυρα» συνδικάτα θα
είναι καλύτερα; Ας αναζητήσουμε τρόπους τα συνδικάτα να μην είναι
υποκατάστατο της πολιτικής οργάνωσης, αλλά τόπος όπου συναντιούνται
εργαζόμενοι με διαφορετικές ιδεολογικές αφετηρίες. Επίσης, αν ο
κατακερματισμός είναι ένα από τα μεγάλα προβλήματα, πρέπει να βρούμε
τρόπους να τον αντιμετωπίσουμε, να ενώσουμε τις 12 ομοσπονδίες στο
φάρμακο, τα 5-6 κλαδικά σωματεία σε έναν κλάδο κ.ο.κ.
Ένα βασικό καθήκον για το συνδικαλιστικό
κίνημα είναι να επαναφέρει την αξία των συλλογικών οραμάτων, της
αλληλεγγύης, που είναι και η γενεσιουργός αιτία του. Η αλληλεγγύη
βεβαίως δεν είναι μια φωτογραφική έννοια που μένει απαράλλακτη και
περιφέρεται σαν εικόνα για προσκύνημα. Προσλαμβάνει διαστάσεις και
χαρακτηριστικά ανάλογα με το κοινωνικό και οικονομικό περιβάλλον στο
οποίο εντάσσεται. Πιστεύω ότι σήμερα, στην Ελλάδα της κρίσης και της
επίθεσης στην εργασία, μπορούμε να κατακτήσουμε μια νέα προσέγγιση της
αλληλεγγύης. Το εργατικό κίνημα μπορεί να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο σε
αυτήν, όχι μόνο στη διαδικασία της ανασυγκρότησής του, αλλά παλεύοντας
για την επιβίωση και την ανασυγκρότηση ολόκληρης της κοινωνίας — και
αυτό είναι θέμα και οικονομικό και αξιών και οράματος. Για να το κάνει,
το συνδικαλιστικό κίνημα πρέπει να έρθει σε επαφή με άλλα κινήματα που
παλεύουν, με τη βάση, να κάνει απολογισμό, αυτοκριτική, να αναπτύξει
κινηματικές διαδικασίες εντός και εκτός αυτού. Ένα παράδειγμα: σήμερα, η
υπεράσπιση του κοινωνικού κράτους (όχι μόνο της μονιμότητας, των
μισθών, των αιτημάτων), αλλά του δημόσιου και καθολικού χαρακτήρα των
υπηρεσιών πρόνοιας αποτελεί κομβικό σημείο, που μπορεί να ενώσει και να
δώσει περιεχόμενο.
Το συνδικαλιστικό κίνημα, ακόμα, πρέπει
να διεκδικήσει ξανά τον θεσμικό του ρόλο. Το συλλογικό εργατικό δίκαιο,
όπως το ξέραμε μέχρι το 2009, είναι παρελθόν. Βασιλεύει η ατομική
διαπραγμάτευση. Είναι βασικό τα συνδικάτα να υποχρεώσουν τον εργοδότη να
διαπραγματευθεί μαζί τους, να επαναφέρουν τον θεσμικό τους ρόλο. Γιατί
είναι σίγουρο ότι με συνδικάτα θεσμικά απαξιωμένα και οικονομικά
ανίσχυρα δεν μπορούμε να μιλάμε για ανασυγκρότηση του εργατικού
κινήματος.
Τα ζητήματα είναι πολλά. Ένα τελευταίο
παράδειγμα: τον Σεπτέμβρη είχαμε μια αλλαγή στο καταστατικό της Χρυσής
Αυγής, η οποία όχι μόνο δεν απαγορεύει πλέον στα μέλη, αλλά τα προτρέπει
–και στην ουσία τα διατάσσει, έτσι λειτουργεί αυτή η οργάνωση– να
δημιουργούν σωματεία, να ιδρύουν παρατάξεις. Και υπάρχουν, σε μεγάλες
επιχειρήσεις, πρόεδροι πρωτοβάθμιων σωματείων που έχουν προσχωρήσει στη
Χρυσή Αυγή, υπάρχουν σωματεία στον ιδιωτικό και ευρύτερο δημόσιο τομέα
με ισχυρή παρουσία της ακροδεξιάς. Έχουμε λοιπόν και νέα καθήκοντα, τα
οποία πρέπει να αναλάβουμε, και μάλιστα κατεπειγόντως.
O Αποστόλης Καψάλης είναι μελετητής εργασιακών σχέσεων, ΙΝΕ/ΓΣΕΕ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου