Η φωτογραφία είχε τραβηχτεί κάπου στο Παγκράτι. Έδειχνε ένα νέο άνθρωπο, ξαπλωμένο ανάσκελα στο δρόμο, με ένα μωβ σεντόνι να τον σκεπάζει από το κεφάλι μέχρι τα πόδια. Το σεντόνι ήταν βρεγμένο στην κορυφή και στο πλάι, εκεί δηλαδή απ’ όπου το παιδί είχε γυρισμένο το κεφάλι του. Δίπλα του δε, βρισκόταν διπλωμένο ένα πεντάευρο, που όμως πλέον δεν χρησίμευε σε τίποτα. Το κρατούσε στο χέρι του, λες και για το εισιτήριο, τη στιγμή που έπεφτε από το μπαλκόνι στο κενό. Τη μέρα εκείνη, εξηγούσε ο αποστολέας, το παιδί θα ορκιζόταν για το πτυχίο του. Για λόγους όμως που δεν ξέρουμε, και που ίσως να μη μάθουμε και ποτέ, η τελευταία μέρα στο Πανεπιστήμιο, μέρα χαράς υποτίθεται,
ήταν και η τελευταία της ζωής του.
Τι κάνει κανείς με μια τέτοια φωτογραφία; Η μια επιλογή θα ήταν να την δημοσιεύσουμε με ένα λιτό σημείωμα, στη μνήμη του παιδιού, και προκειμένου να μη συνηθίσουμε κάτι που οι στατιστικές λένε ότι συμβαίνει τουλάχιστον μια φορά τη μέρα - κάθε μέρα. Από την άλλη, σκεφτήκαμε, η τελευταία στιγμή ενός νέου ανθρώπου δεν μπορεί να είναι θέαμα - ακόμα και χάριν εξορκισμού των στατιστικών. Ακόμα λοιπόν κι αν ο τρόπος που έφυγε το παιδί από τη ζωή είναι ο τρόπος όλο και περισσότερων τελευταία --αυτό, δηλαδή, που λέμε «κοινωνικό γεγονός»--, αυτή η στιγμή ήταν, έπρεπε τέλος πάντων να είναι, μόνο δική του.
Φυλάξαμε τη φωτογραφία και είπαμε ότι καλύτερα να μείνει φυλαγμένη. Τόσο γιατί αυτό μας φάνηκε ότι είναι «σεβασμός στη μνήμη του νεκρού», όσο και για έναν επιπλέον λόγο. Για την ευκολία με την οποία οι αυτοκτονίες που πληθαίνουν τελευταία, αποδίδονται στην οικονομική κρίση με έναν αυτοματισμό του τύπου «αποδώ η αιτία, αποκεί το αποτέλεσμα». Είπαμε ότι αυτό μας παραφαίνεται αναίσθητη «ανάλυση», και προτιμήσαμε να την αποφύγουμε.
Δεν μας έπεισε η μνημονιακή κοινωνιολογία των ημερών, σύμφωνα με την οποία τα φαινόμενα –και μαζί η δραματική αύξηση των αυτοκτονιών στην Ελλάδα στα χρόνια της κρίσης– απατούν, ότι όλα δηλαδή είναι μέσα στο μυαλό των ιδεοληπτικών αριστερών. Ήδη πριν από την κρίση, από την περίοδο δηλαδή 1970-2007, ήταν γνωστό ότι κάποιος χωρίς εργασία, όπως πιθανότατα το παιδί της φωτογραφίας, είναι 2 ή 3 φορές πιθανότερο να αυτοκτονήσει απ’ ό,τι ένας εργαζόμενος - κι ότι το ίδιο συμβαίνει με όσους βαρύνονται από υψηλά χρέη. Ξέραμε, ήταν ήδη γνωστό, ότι σε κάθε 1% αύξηση του δείκτη ανεργίας, αντιστοιχεί αύξηση 0,79% του δείκτη αυτοκτονιών στις ηλικίες κάτω των 65 ετών. Και ήταν εξίσου γνωστό, όσο ψυχρά κι αν το θέτουν τα νούμερα, πως αύξηση μεγαλύτερη του 3% στο δείκτη ανεργίας, σημαίνει 4,45% περισσότερες αυτοκτονίες, «με τον αντίκτυπο να είναι ισχυρότερος στις καθαρά παραγωγικές ηλικίες (30-44 ετών) του ανδρικού πληθυσμού». Ξέραμε, τέλος, ότι ακόμα κι εκεί που η ανεργία ανέβαινε, μέτρα όπως η διευκόλυνση των υπερχρεωμένων, η βοήθεια στην εύρεση εργασίας και η ψυχολογική υποστήριξη στους άνεργους (ακριβώς δηλαδή όσα δεν γίνονται στην Ελλάδα) περιόριζαν σημαντικά αυτές τις τάσεις. Όμως, όσο μακραίνει η λίστα παρόμοιων ευρημάτων και «κοινωνικών αιτίων», κάτι εξακολουθεί να λείπει. Κι αυτό το κάτι δεν είναι μετρήσιμο.
Ένα μέρος της αλήθειας για κάθε αυτοκτονία δεν σχετίζεται με την άθλια οικονομική κατάσταση, που στην Ελλάδα εξάλλου δεν είναι πρωτόφαντη, αλλά με την τραγική έλλειψη νοήματος στις ζωές των ανθρώπων. Το πώς βιώνεται αυτή η έλλειψη έχει φυσικά να κάνει με το βιογραφικό του καθενός. Όμως, η έλλειψη αυτή ξεπερνά κατά πολύ την ατομική βιογραφία –κι αυτό η αύξηση των αυτοκτονιών, το γεγονός δηλαδή ότι οι αυτοκτονίες αποτελούν πια οξυμένο κοινωνικό φαινόμενο, απλώς το επιβεβαιώνει. Επιβεβαιώνει, με άλλα λόγια, τη διάρρηξη του δεσμού πάνω στον οποίο συγκροτούνταν το νόημα της ζωής των ανθρώπων. Επισημαίνει το κενό. Χωρίς καμιά ρομαντική διάθεση, μου φαίνεται πως αυτό το κενό μας αφορά τόσο, αν όχι περισσότερο, από τις διακυμάνσεις του ελλείμματος και τα σκαμπανεβάσματα των σπρεντ. Μας αφορά γιατί κοστίζει ζωές ανθρώπων κάθε ηλικίας, που εκτός από φτωχοί, είναι ταυτόχρονα και φτωχεμένοι.
* Τα στοιχεία που παρουσιάζονται εδώ προέρχονται από υλικό της ΜΚΟ «Κλίμακα».
http://www.rednotebook.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου