Σάββας Ρομπόλης: «Πηγαίνουμε ολοταχώς σε ανεργία άνω του 30%»

Συνέντευξη στην Κατερίνα Κατσαβού (citypress)

Στοιχεία-σοκ για την πραγματική εικόνα της ανεργίας και εφιαλτικές προβλέψεις για τα επόμενα –τουλάχιστον– δέκα χρόνια παρουσιάζει ο καθηγητής Οικονομικών Κοινωνικής Πολιτικής του Τμήματος Κοινωνικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, επιστημονικός διευθυντής στο Ινστιτούτο Εργασίας των ΓΣΕΕ-ΑΔΕΔΥ Σάββας Ρομπόλης. Όπως επισημαίνει, η ανεργία μέσα σε τρία χρόνια αυξήθηκε κατά 164% και δεν κάνει πια διακρίσεις: εκτός από τους νέους, πλήττεται καίρια η πιο παραγωγική ηλικία (35-45 ετών), προκαλώντας αλυσιδωτά «χτυπήματα» στα έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού και της κοινωνικής ασφάλισης.

Ποια είναι η πραγματική εικόνα της ανεργίας;

Τα τελευταία (Νοέμβριος 2011, ΕΛΣΤΑΤ) στατιστικά στοιχεία εμφάνιζαν την ανεργία σε ποσοστό 27%. Στο Ινστιτούτο έχουμε προβλέψει ότι το 2012 θα «κλείσει», κατά μέσο όρο, στο 24%, δηλαδή καταγεγραμμένοι άνεργοι 1.200.000. Η πρόβλεψη για το 2013 είναι ότι η ανεργία θα αγγίξει το 29%, δηλαδή 1.450.000 άτομα, και για το 2014, αν επαληθευτούν αυτές οι εκτιμήσεις, θα φτάσει στο 31,5%, ποσοστό που ερμηνεύεται σε 1.750.000 άτομα. Μέσα σε τρία χρόνια, από το 2009 έως το 2012, η ανεργία έχει αυξηθεί κατά 164%, και σε ορισμένους κλάδους, όπως στον κατασκευαστικό και στην οικοδομή, έχει αυξηθεί κατά 282%.

Πώς μπορεί να αλλάξει αυτή η εικόνα;

Είναι πολύ δύσκολο να αλλάξει, γιατί την περίοδο της ανάκαμψης, που αναμένεται να ξεκινήσει μετά το 2015, θα μιλάμε ουσιαστικά για μια αναιμική ανάκαμψη, ποσοστού 0,5% έως 1%, που θα συνυπάρχει με υψηλό επίπεδο ανεργίας. Αυτό βέβαια είναι ένα φαινόμενο που εκτιμάται, σύμφωνα με διεθνείς μελέτες, ότι θα εμφανιστεί σε όλη την Ευρώπη. Επομένως, δεν πρέπει να περιμένει κανείς μαζική απορρόφηση της ανεργίας στη χώρα μας κατά τη φάση της ανάκαμψης 2015-2020. Είναι μάλιστα ιδιαίτερα χαρακτηριστική η σχετική διάταξη στο μνημόνιο που αναφέρει ότι η συζήτηση για αυξήσεις μισθών στην Ελλάδα θα αρχίσει όταν η ανεργία μειωθεί κάτω από 10%. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς μας, αυτό θα συμβεί μετά το 2025-2027, καθώς για τη δημιουργία 50.000 νέων θέσεων εργασίας (1% του εργατικού δυναμικού) το χρόνο, θα πρέπει το ΑΕΠ να αυξάνεται από 3,5% έως 4% ετησίως. Είναι επίσης ανησυχητικό το γεγονός της οπισθοδρόμησης της αγοραστικής δύναμης των μισθών, η οποία μετά τη σημαντική (40%) μείωσή τους και το πάγωμά τους επί 15 έτη θα επιστρέψει στα επίπεδα του 1960.

Τι μέτρα πρέπει να ληφθούν;

Εάν επαληθευτεί αυτή η εκτίμηση, αντιλαμβάνεστε ότι θα πρέπει πλέον σε ευρωπαϊκό επίπεδο να ληφθούν μέτρα υποστήριξης της απορρόφησης της ανεργίας. Ένα μέτρο είναι η μείωση του χρόνου εργασίας, αλλά κι αυτό δεν αρκεί. Χρειάζεται μια σειρά επιπλέον μέτρων, για να υπάρξει μεγαλύτερη δυναμική απορρόφησης. Είναι χαρακτηριστικό ότι στοιχεία έρευνας της Eurostat υπολογίζουν ότι η ανεργία των νέων το 2012 στοιχίζει 154 δισ. ευρώ το χρόνο στην Ευρώπη, είτε από την πλευρά των δαπανών για επιδόματα ανεργίας είτε από την απώλεια παραγωγής προϊόντος από τη μη συμμετοχή των νέων στην παραγωγική διαδικασία.

Στην Ελλάδα οι νέοι έχουν το αρνητικό ρεκόρ της πρωτιάς;

Πράγματι, αλλά παράλληλα παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον το γεγονός ότι τα ποιοτικά στοιχεία της ανεργίας γίνονται εξίσου ανησυχητικά με τα ποσοτικά. Δηλαδή, έξι στους δέκα άνεργους είναι νέοι έως 24 ετών. Ωστόσο, συναντάμε ρυθμούς μεταβολής και σε μεγαλύτερες ηλικίες, δηλαδή από 35 έως 45, 45-55 κ.λπ., που σημαίνει ότι αυτοί οι άνθρωποι δύσκολα θα επανέλθουν στην αγορά εργασίας. Επιπλέον, η ανεργία, στα επίπεδα που έχει φτάσει, είναι ένας παράγοντας που υπονομεύει τα έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού αλλά και της κοινωνικής ασφάλισης.

Ποιες περιοχές πλήττονται περισσότερο;

Μέχρι το 2012 οι οικονομικές και βιομηχανικές περιοχές με υψηλά επίπεδα ανεργίας ήταν οι φθίνουσες, όπως, για παράδειγμα, η Δυτική Μακεδονία. Από το 2012 και μετά, οι περιοχές που κερδίζουν έδαφος στην αύξηση της ανεργίας είναι η Αττική και η Κεντρική Μακεδονία, δηλαδή η Θεσσαλονίκη και η γύρω βιομηχανική ζώνη. Δηλαδή τα πρώτα χρόνια της κρίσης επλήγησαν οι φθίνουσες περιοχές, αλλά με την κρίση να συνεχίζεται για πέμπτο έτος, πλήττονται και επιχειρήσεις στα μεγάλα οικονομικά κέντρα, που στην αρχή της κρίσης λειτουργούσαν σε συνθήκες βιωσιμότητας.

Υπάρχει τρόπος για την αναχαίτιση του εφιάλτη;

Η αναχαίτιση για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι το πρόγραμμα Μπαρόζο, που προβλέπει για την Ελλάδα μέτρα προσωρινής απασχόλησης για 150.000 νέους. Είναι μια ανακούφιση αλλά δεν αρκεί, γιατί η ανεργία είναι διαρθρωτική και διατηρήσιμη, με την έννοια ότι θα συνεχιστεί και στη φάση της ανάκαμψης. Η ανεργία αποκτά πλέον διαφορετικά χαρακτηριστικά, τα οποία απαιτούν ένα επενδυτικό σοκ δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων. Η ανεργία στην Ελλάδα και την Ευρώπη δεν θα τιθασευτεί χωρίς επενδυτικό σοκ. Στο Ινστιτούτο μιλάμε από τη μια για αλλαγή της οικονομικής πολιτικής και από την άλλη για τη δημιουργία συνθηκών ανάκαμψης της ζήτησης. Επίσης, αναφορικά με τις ιδιωτικοποιήσεις, υποστηρίζουμε ένα μοντέλο με επιχειρήσεις δημοσίου συμφέροντος με άλλη στρατηγική, οργάνωση, λειτουργία και τιμολογιακή πολιτική, που μετατρέπει τις δημόσιες επιχειρήσεις σε μονάδες οικονομικά και αναπτυξιακά βιώσιμες και κοινωνικά αποτελεσματικές.

Σε ποια κατάσταση βρίσκονται τα ασφαλιστικά ταμεία;

Κατ’ αρχάς, έχει εξανεμιστεί το αποθεματικό κεφάλαιο. Ως εκ τούτου, λειτουργούν με αντιστοιχία εισροών-εκροών και τα κενά τα καλύπτει ο κρατικός προϋπολογισμός, ο οποίος σταδιακά μειώνει το ποσό των επιχορηγήσεων, με αποτέλεσμα να έχουν μειωθεί οι συντάξεις κατά την περίοδο 2010-2012 επτά φορές. Αν το 2012 αποδειχτεί έτος εξάντλησης της φορολογικής ικανότητας των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων, τότε το 2013 κρύβει το πιο ανησυχητικό σενάριο που μπορεί να συμβεί στην ελληνική οικονομία και κοινωνία.

Βλέπετε νέα μέτρα;

Τον Ιανουάριο τα έσοδα του κράτους ήταν λιγότερα από τα προβλεπόμενα, ενώ, σύμφωνα με τις πληροφορίες, ίδια ήταν η εικόνα και για το πρώτο δεκαπενθήμερο του Φεβρουαρίου. Εύχομαι να μη συνεχιστεί και τους άλλους μήνες, γιατί τότε θα υπάρχουν τρεις δρόμοι: είτε θα πάμε σε νέες περικοπές και σε νέες φορολογικές αυξήσεις, είτε το κράτος δεν θα μπορεί να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του απέναντι στις επιχειρήσεις και στα νοικοκυριά, είτε, εάν υπάρχει δυνατότητα, θα καταφύγουμε σε έκτακτη χρηματοδοτική στήριξη από τους δανειστές. Πρόκειται για έναν ανησυχητικό φαύλο κύκλο με διαρθρωτικό χαρακτήρα.

Πηγή: citypress