Η δυσανεξία ως μηχανισμός του κατεστημένου

Του Σπύρου Μπεκιάρη

"Παιδιά, πέστε μου Έλληνες ποιητές", ζήτησε ένας δάσκαλος σε κάποιο ελληνικό σχολείο.
-Ο Σολωμός, ο Δροσίνης, ο Παλαμάς .. απάντησαν τα παιδιά
- Και ο Καβάφης κύριε, είπε κάποιο παιδί.
-Για ποιητές είπαμε κι όχι για ποιήτριες, παρατήρησε ο δάσκαλος

Το απόσπασμα αυτό από συνέντευξη της Ελένης Γλύκατζη - Αρβελέρ, Πρύτανη στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης - μοναδικής γυναίκας Πρύτανη στην 700 χρόνων λειτουργία του ιδρύματος - στην εκπομπή Πρωταγωνιστές, αποδίδει την ελληνική πραγματικότητα στις αρχές του 21ου αιώνα.
"Έγινα Τούρκος είπε η Πρύτανης. Στη Γαλλία, με την ιδιότητα και την εξουσία που έχω θα τον απέλυα αμέσως. Και συνεχίζει: Αυτά συμβαίνουν εν Ελλάδι, "στην Ελλάδα, όπου και αν ταξιδέψω με πληγώνει", όπως έγραψε ο Σεφέρης. Μεγάλος Λόγος.
Ο θυμός, η πικρία και η οργή είναι φυσιολογικές αντιδράσεις. Εκείνου που δεν είναι φυσιολογικό είναι η αδυναμία υπέρβασης των χρόνιων αγκυλώσεων. Όμως ο κύριοε αυτός,
θύμα πλεγματικής διαστροφής και περιέργειας, είναι άξιος λύπησης. Κινούμενος στην τροχιά αγελαίων αξιολογήσεων, τόλμησε να σαρκάσει το παγκόσμιο μέγεθος που λέγεται Καβάφης για μια ιδιαιτερότητά του, που ο ίδιος δεν προσπαθούσε να κρύψει με πέπλα πουριτανικής υφής. Δυστυχώς κι αυτός είναι προϊόν μιας παιδείας και αγωγής που όρθωνε - και ορθώνει ακόμη και σήμερα - τείχη, και που εξέθρεψε το μίσος για οτιδήποτε διαφορετικό, στο πλαίσιο μιας αόριστης και φασματικής ηθικολογίας. Μιας αγωγής που μεθόδευσε την αντίδραση προς τους διαφορετικούς και τους ξένους για να υπηρετήσει τα σκοτεινά σχέδια της άρχουσας τάξης, η οποία, κινούμενη με επιδεξιότητα στις παρυφές της υποκρισίας και της αχρείας ελευθεριότητας, τιθάσευσε τις όποιες ελπιδοφόρες τάσεις της ελληνικής κοινωνίας και της προοδευτικής διανόησης, διασφαλίζοντας την οικονομική και πολιτική κυριαρχία της.
Ο Καβάφης της ρήξης, πολεμήθηκε από όλα τα κατεστημένα: το οικονομικό, το κοινωνικό, το πολιτικό, το μητροπολιτικό και το πνευματικό. Το ζητούμενο, όμως, δεν είναι να κάποιος εγκρίνει την όποια ιδιαιτερότητα. Το ζητούμενο είναι ο σεβασμός του διαφορετικού, του άλλου, του ξένου. Αντί ο δάσκαλος, ως παιδαγωγός και εκπαιδευτικός, να σταθεί στα μηνύματα του έργου του και στις καινοτόμες ανατροπές του στο χώρο της ποίησης και αντί να αναδείξει το έρμα της οικουμενικότητας και της καθολικότητας του έργου του, κατέφυγε στον γελοίο αφορισμό. Δεν θα ήταν καλύτερο, αν βέβαια γνώριζε, να μιλήσει για το τίμημα της πορείας προς την Ιθάκη, για τους θεροπυλομάχους που συντηρούν την αιωνιότητα της τιμής για τον άνθρωπο και πληρώνουν την εμμονή στην ισχυρονωμοσύνης τους, για την κενότητα του ηγεμόνα εκ Δυτικής Λιβύης και όσων - δυστυχώς είναι πολλά σήμερα - καταδεικνύουν την μηδαμινότητα τους και τρέφονται με τις αυταπάτες τους, για την αναγκαιότητα της ύπαρξης των βαρβάρων, που υπόσχονται την ανακούφιση από τις ενοχές της ανυπαρξίας και της ακινησίας μας και τόσα άλλα.
Δεν ήταν η ιδιαιτερότητα του ποιητή που ενεργοποίησε τα ανακλαστικά του δασκάλου, αλλά η φοβισμένη φύση του και το ένοχο απωθημένο της αυτοεπιβεβαίωσης του. Στο βάθος τέτοιων συμπεριφορών επωάζονται οι πλεγματικές αναστολές απέναντι σε οτιδήποτε αντιστρατεύεται την γενικευμένη σύμβαση, η οποία ορίζει αρνητικά τη στάση μας απέναντι στο διαφορετικό, το ξένο και τον ξένο. Μεγάλα κομμάτια της ελληνικής κοινωνίας, με μορφοποιημένο ιδεολογικό και πολιτικό προσανατολισμό, λειτουργούν εχθρικά απέναντι στο διαφορετικό και στους ξένους, συμπεριφέρονται βίαια, λόγω και έργω, και σε πολλές περιπτώσεις εγκληματούν. Δυστυχώς η ξενοφοβία απλώνεται μολυσματικά στην Ελλάδα και σε ολόκληρη την Ευρώπη. Αν όμως δεν ανέχεσαι τους ξένους δεν ανέχεσαι ούτε τους ομοεθνείς σου. Αργά ή γρήγορα θα τους αντιμετωπίσεις ως ξένους.
Ο Καβάφης είναι ξένος; Ο βουλευτής Δημήτρης Στρατούλης είναι ξένος; Ο καταπιεσμένος και αδικημένος Έλληνας που βιώνει την απόρριψη και τον αποκλεισμό είναι ξένος; Σε κάθε περίπτωση οι συμπεριφορές της απόρριψης είναι μορφώματα κυριαρχικής λογικής και παραπέμπουν σε θεωρίες ευγονικής ή άλλης γενετικής υπεροχής. Γι αυτόν το λόγο η βία που σήμερα εκδηλώνεται ενάντια στους ξένους, εκδηλώνεται και ενάντια στους Έλληνες που εκφράζουν το διαφορετικό, σε πολιτικό, ιδεολογικό, θρησκευτικό και κάθε άλλο επίπεδο.
Η λέξη "ξένος", σε όλες τις γλώσσες, σημαίνει φίλος ή ικέτης. Η μόνη γλώσσα στην οποία σημαίνει εχθρός είναι η Λατινική και σίγουρα αυτό συνδέεται με την κοσμοθεωρία του Imperium που κυοφορήθηκε στους κόλπους της ρωμαϊκής κοινωνίας στη βάση του σχήματος υπεροχής. Οι Έλληνες περισσότερο από άλλους λαούς, θα έπρεπε να είναι απαλλαγμένοι από ξενοφοβικά σύνδρομα. Το DNA του Έλληνα είναι κατάστικτο από βιώματα αποικιστικής υπεροχής, επώδυνης αποικιοποίησης, βίαιου ξεριζωμού, προσφυγιάς και αναγκαστικής μετανάστευσης. Είναι αυτός που βίωσε την παγερή απομόνωση ως μετανάστης και την απόρριψη, ακόμη και από τους δικούς του, ως πρόσφυγας. Παρόλα αυτά δεν συνειδητοποιεί την αξία των λόγων του Πιέτρο Ινγκράο: "Η υπερασπιζόμενοι το δικαίωμα των ξένων, υπερασπιζόμαστε καλύτερα τα διακαιώματα των ιθαγενών".
Όμως οι υστερικές ξενοφοβικές αντιδράσεις μολύνουν επικίνδυνα το σώμα της ελληνικής κοινωνίας. Έτσι οι λογικές της αυτοδικίας και της χειροδικίας οδηγούν αναπότρεπτα στη δημιουργία ενός αντίκοσμου, εξέλιξη που επιτείνει την ανασφάλεια και την αβεβαιότητα. Βέβαια σε πολλές περιπτώσεις, οι οργισμένες αντιδράσεις στους κόλπους της ελληνικής κοινωνίας είναι δικαιολογημένες, γιατί με τους άπορους ξένους παρεισφρέουν στον ελλαδικό χώρο και στοιχεία του υποκόσμου, στοιχεία με μαφιόζικη συμπεριφορά. Αυτά τα στοιχεία οφείλει να τα απομονώσει και να τα αποπέμψει η οργανωμένη πολιτεία. Η αυτοδικία οπλίζει το χέρι του άθλιου και καταπιεσμένου. Η εποχή του άγονου εθνοκεντρισμού έχει παρέλθει. Επιπλέον η πολυτέλεια της μοναχικής διαβίωσης σε έναν τόπο παραπέμπει σε σκοτεινές δομές του ποιμενικού βίου. Σε όλες τις εποχές παρά τα ρίχεη που υψώνονται, τείχη δασμολογικά, ιδεολογικά, δομικά, θρησκευτικά, πολιτικά και πολιτιστικά οι κοινωνίες μπολιάζονταν από στοιχεία πολυπολιτισμικότητας με αποτέλεσμα να βιώνουμε την πραγματικότητα του πολιτισμικού συγκριτισμού. Όποιος αρνιέται ή αγνοεί τη δυναμική της διεθνικής περιδίνησης οφείλει να αλλάξει τους ωροδείκτες της πορείας του και να συγχρονιστεί με τις εξελίξεις. Εξάλλου η "αγωνία" για την καθαρότητα και την εθνική αυτοτέλεια, που είναι η μεγάλη αιτία για τις αμέτρητες "εκατόμβες" των λαών δεν είναι τίποτα άλλο από επίφαση πατριωτισμού.
- Αλήθεια κινδυνεύει η εθνική μας αυτοτέλεια και υπόσταση από τον οικονομικό μετανάστη και από τα αθώα και φοβισμένα μάτια του παιδιού που μαζί με τους γονείς του δοκιμάστηκαν από την αναλγησία των αδίστακτων εμπόρων και από τα φυσικά στοιχεία;
-Και δεν κινδυνεύει από τα κέντρα του παγκόσμιου κεφαλαίου που εξαγοράζουν τα απομεινάρια του κοινωνικού πλούτου;
-Είναι πιο επικίνδυνος ο εξαθλιωμένος μετανάστης από τον πλούσιο Ευρωπαίο, Αμερικανό ή οποιονδήποτε άλλο που αγοράζει απέραντες εκτάσεις στις κατά τεκμήριο, ωραιότερες περιοχές της Ελλάδας;
- Μήπως την εθνική μας κυριαρχία την διασφαλίζουν η Τρόικα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο;
Τις Θερμοπύλες τις υπερασπίζεσαι όταν είσαι Άνθρωπος και Άνθρωπος σημαίνει συνάνθρωπος.

periodista.gr