Τα παιδία δεν παίζει...

Μάγδα Καλουμένου, εκπαιδευτικός
Στις 23 Απριλίου του 2010 ο τέως πρωθυπουργός Γ.Α. Παπανδρέου ανακοίνωσε από το ακριτικό Καστελόριζο την απόφασή του για προσφυγή της χώρας στο ΔΝΤ, που κατέληξε στην υπογραφή του πρώτου μνημονίου. Από τότε πέρασαν σχεδόν δυόμισι χρόνια.
Ήρθαν και άλλα μνημόνια, πιο σκληρά, πιο καταστροφικά, που έφεραν λουκέτα, ανεργία, απόγνωση και για πολλούς Έλληνες πείνα. Η κοινωνική αναδιοργάνωση αναπότρεπτα είχε ως αποτέλεσμα να επηρεαστεί άμεσα, με ταχείς ρυθμούς, και η εκπαιδευτική κοινότητα. Οι μαθητές άρχισαν να βιώνουν δραματικές και βίαιες αλλαγές.
Η οικονομική δυσπραγία των γονιών τους και η χωρίς ανακοπή αύξηση της ανεργίας αντικατοπτρίζονται πια φανερά στην καθημερινή σχολική πραγματικότητα. Έρευνα που πραγματοποίησε η Ομάδα Εφήβων Συμβούλων του Συνηγόρου του Παιδιού σε μαθητές 22 σχολείων από διάφορες περιοχές της χώρας, φανέρωσε ότι η οικονομική κρίση έχει σοβαρές συνέπειες στην οικογενειακή ζωή του 89% των μαθητών. Αρνητικές αλλαγές διαπιστώνουν 7 στους 10 μαθητές στον τρόπο διαβίωσής τους, στα έξοδα της οικογένειας αλλά και στο χαρτζιλίκι, αφού το 59% έχει υποστεί περικοπές.

Πολυτέλεια τα απαραίτητα
Πολλά παιδιά δεν μπορούν να αγοράσουν ούτε τα απαραίτητα βοηθήματα για την παρακολούθηση των μαθημάτων. Τα αναγκαία για τη σίτιση και την ένδυση για αρκετούς μαθητές έχουν γίνει είδος πολυτελείας. Η κατανάλωση στα κυλικεία έχει πέσει έως και 50%. Οι καλοκαιρινές διακοπές έμειναν όνειρο.
Χαρακτηριστική της κατάστασης που βιώνουν τα παιδιά είναι η απάντηση μαθητή στην ερώτηση «ποια είναι η μεγαλύτερη σου επιθυμία», η οποία ήταν «να βρει ο μπαμπάς δουλειά». Οι συζητήσεις μεταξύ τους έχουν αλλάξει. Εστιάζονται στις περικοπές και την εργασιακή κατάσταση των γονιών τους. Στην ίδια έρευνα ένας στους δύο μαθητές δήλωσε ότι οι γονείς του έχουν υποστεί σημαντική μείωση στα έσοδά τους, ενώ δύο στους δέκα τονίζουν ότι ο ένας γονιός τους είναι άνεργος.
Η κρίση όμως φαίνεται ότι βάζει φρένο και στα όνειρά τους.
Το 61% των μεγαλύτερων μαθητών δηλώνει πως έχει αλλάξει ο επαγγελματικός προσανατολισμός.
«Τα παιδιά» επισημαίνει ο Συνήγορος του Παιδιού «βιώνοντας αυτήν την κατάσταση σκέφτονται πια με γνώμονα ποιο επάγγελμα θα φέρει χρήματα για τα ίδια και τις οικογένειές τους.
Αν όμως οι αριθμοί είναι τραγικοί, η πραγματικότητα που βιώνουμε οι εκπαιδευτικοί στη σχολική καθημερινότητα είναι εφιαλτική. Παιδιά πηγαίνουν στις τάξεις υποσιτισμένα με λιποθυμικές τάσεις. Εικόνες κατοχής στην Ελλάδα του 2012. Όταν πριν από έναν χρόνο οι δάσκαλοι ενημερώσαμε για τα θλιβερά αυτά φαινόμενα την τότε πολιτική ηγεσία του υπουργείου Παιδείας, η υπουργός Άννα Διαμαντοπούλου, διά τηλεοράσεως, μας χαρακτήρισε «λαϊκιστές και υπερβολικούς» (βέβαια το ίδιο είχε κάνει και για τα βιβλία που… ξέχασε να στείλει). Κανείς, ούτε από τους τέως ούτε από τους νυν καθ’ ύλην αρμόδιους δεν μπήκε στον κόπο να επισκεφτεί κάποιο σχολείο για να διαπιστώσει ιδίοις όμμασι τη ζοφερή πραγματικότητα. Και να δει αυτό που εμείς οι δάσκαλοι όντας πολλές ώρες κάθε μέρα με τα παιδιά είχαμε αρχίσει να διακρίνουμε. Ότι, εκτός από τις εικόνες της στέρησης, πίσω από τα υποψιασμένα μάτια των παιδιών φαίνεται ένα άλλο, ίσως πολύ πιο ύπουλο σημάδι: Αυτό της βίαιης αλλαγής του ψυχισμού τους και της συμπεριφοράς τους.

Η βία
Θυμός και φόβος τείνουν να γίνουν κυρίαρχα συναισθήματα. Μικροί μαθητές παραπονιούνται για πονοκεφάλους, κοιλιακούς πόνους και δυσφορία. Συμπτώματα που δεν προκαλούν καμία σωματική βλάβη, επηρεάζουν όμως σημαντικά τα μαθήματα και τον ψυχισμό τους. Περιστατικά έντονης νευρικότητας, που καταλήγουν σε επιθετικότητα και βίαιη συμπεριφορά, είναι πιο συχνά. Συχνότερη είναι η απαξίωση συμμαθητών τους που είναι παιδιά μεταναστών.
Φραστικά επεισόδια του τύπου «να φύγετε από την Ελλάδα» ή «εσείς φταίτε που οι δικοί μας δεν έχουν δουλειά» ακούγονται κατά τη διάρκεια διαλειμμάτων. Έρευνα της ΟΛΜΕ έδειξε ότι τα φαινόμενα επίδειξης επιθετικής συμπεριφοράς μαθητών αυξάνονται με φρενήρεις ρυθμούς (συμμορίες, ξυλοδαρμοί).
Στους μαθητές των μεγαλύτερων τάξεων του Δημοτικού λέξεις όπως ατιμωρησία, αδικία, κλέφτες, πολιτικοί έχουν γίνει προσφιλείς.
Η συλλήβδην απαξίωση του πολιτικού συστήματος βρίσκεται στην ημερήσια διάταξη του σχολείου.
Και αυτό στην προοπτική του είναι, όπως όλοι μπορούν να καταλάβουν, εξαιρετικά επικίνδυνο.
Εμείς οι εκπαιδευτικοί, παρ’ όλα τα προβλήματα που βιώνουμε οι ίδιοι (αρκεί να θυμηθούμε ότι έχουμε υποστεί 30% περικοπή μισθού, που είναι η μεγαλύτερη στην Ε.Ε. και δυστυχώς, απ’ ό,τι φαίνεται, έπεται συνέχεια), οφείλουμε να ακούσουμε τα παιδιά.

Σε μας έλαχε ο κλήρος.
Πρέπει να σταθούμε δίπλα τους, να φροντίσουμε ώστε να αναπτύξουν δεξιότητες και κριτική ικανότητα. Για να μπορέσουν να αντεπεξέλθουν στις δύσκολες συνθήκες, πρέπει να είναι ενημερωμένα.
Στον βαθμό όμως, όπως αναφέρουν οι παιδοψυχολόγοι, που αρμόζει στην ηλικία τους και την αντίληψή τους, χωρίς να χάσουν την παιδικότητά τους.
Σε αντίθεση με την αδιαφορία της πολιτείας, ο δάσκαλος πρέπει να δίνει καθημερινή μάχη παράλληλα με τον παιδαγωγικό και εκπαιδευτικό του ρόλο απέναντι στα συναισθήματα που βιώνουν τα παιδιά, όπως ο θυμός, ο φόβος, το άγχος και η θλίψη, να προσφέρει ισορροπία, γαλήνη και αυτοεκτίμηση και – γιατί όχι; – αισιοδοξία για το αύριο. Αν αφήσουμε τη σημερινή πραγματικότητα να γιγαντωθεί, τότε το αυγό του φιδιού θα εκκολαφθεί και θα σκάσει στις τρυφερές ψυχές των παιδιών. Τότε το αύριο δεν θα διαφέρει σε τίποτα από το χθες. Η επιστροφή στο παρελθόν θα είναι χωρίς γυρισμό.

topontiki.gr