Συνέντευξη του καθηγητή Σάββα Ρομπόλη στην «Εποχή» και στον Παύλο Κλαυδιανό
Το τρίτο μνημόνιο ολοκληρώνει το καταστροφικό έργο
Λίγες μέρες μετά την ψήφιση του τρίτου μνημονίου, και ενώ συζητείται ο Προϋπολογισμός του 2013, το μέλλον της οικονομίας και της κοινωνίας διαγράφεται απελπιστικό. Η στοχοπροσήλωση στην εσωτερική υποτίμηση μεταφράζεται σε εσωτερική διάλυση κοινωνικής συνοχής και παραγωγικού ιστού.
Η ανεργία τον Αύγουστο ήταν ανοδική. Έχουμε δε και μέλλον.
Τον Αύγουστο ήταν 25,4%. Εμείς στο ΙΝΕ ΓΣΕΕ/ΑΔΕΔΥ, για τη μέση ανεργία του 2012 έχουμε κάνει πρόβλεψη ότι θα κυμανθεί στο 24%. Αυτό σημαίνει ότι στο τέλος του έτους θα φθάσει στο 29%. Μάλλον αυτή η πρόβλεψη θα προσεγγισθεί. Όμως το ενδιαφέρον είναι να επισημανθούν τρία – τέσσερα χαρακτηριστικά της.
Το πρώτο, είναι ότι όσες θέσεις εργασίας δημιούργησε η ελληνική οικονομία το διάστημα 2000 – 2009 χάθηκαν την περίοδο 2010 – 2012!
Το δεύτερο είναι ότι το 2008 οι απασχολούμενοι ήταν περισσότεροι από τους μη απασχολούμενους, δηλαδή τους ανέργους μαζί με τον μη ενεργό πληθυσμό (παιδιά, συνταξιούχοι), κατά 800.000. Σήμερα, με τα στοιχεία του Αυγούστου, βλέπουμε ότι οι απασχολούμενοι είναι λιγότεροι από τους μη απασχολούμενους κατά 126.229 άτομα δηλαδή οι μη απασχολούμενοι είναι περισσότεροι κατά περίπου 1 εκατ. από τους εργαζόμενους. Αυτή η σχέση θα επιδεινωθεί το υπόλοιπο 2012 και το 2013. Αυτό θα έχει συνέπειες στα φορολογικά έσοδα, διότι οι μη απασχολούμενοι δεν πληρώνουν φόρους, και στην κοινωνική ασφάλιση, διότι δεν πληρώνουν και εισφορές και στην κοινωνική συνοχή, με την αύξηση της φτώχειας του πληθυσμού. Aυτό σημαίνει ότι συρρικνώνοντας την απασχόληση με ταχείς ρυθμούς και το 2012 – 2013, ακόμη και όλο το εισόδημα των απασχολούμενων να το κάνουμε φόρους και ασφαλιστικές εισφορές, δεν θα μπορεί η ελληνική οικονομία να ικανοποιήσει τις ανάγκες των μη απασχολούμενων. Επομένως, υπάρχει ένα σοβαρό διαρθρωτικό πρόβλημα που τα επόμενα χρόνια θα επιδεινωθεί.
Το τρίτο χαρακτηριστικό, είναι ότι ενώ το 2010, το 2011 και αρχές του 2012 το μεγαλύτερο μέρος της ανεργίας προερχόταν από τις φθίνουσες βιομηχανικές περιοχές, τώρα βλέπουμε ότι προέρχονται από τις ζωντανές οικονομικές περιοχές: βιομηχανική ζώνη Θεσσαλίας, Οινοφύτων, Θράκη, Κεντρική Μακεδονία, Στερεά. Αυτό σημαίνει ότι βιώσιμες οικονομικές μονάδες με μεγάλο αριθμό εργαζόμενων μπαίνουν στη διαδικασία είτε κλεισίματος ή υπολειτουργίας με απολύσεις.
Το τέταρτο χαρακτηριστικό είναι ότι υψηλή ανεργία τον Αύγουστο, που είναι σε πλήρη ανάπτυξη η τουριστική δραστηριότητα, προοιωνίζεται μεγαλύτερη αύξηση τους επόμενους μήνες. Όσοι λένε ότι στα επόμενα δύο χρόνια θα απορροφηθεί η ανεργία, νομίζω θα εκτεθούν. Η πρόβλεψή μας είναι το 2013 η στατιστική ανεργία θα φθάσει στο 29% ή 1.450.000 και η πραγματική στο 34% - 35% ή 1.750.000. Επομένως η ανεργία, η ύφεση και η φοροδιαφυγή, που αναδεικνύονται κυρίαρχα προβλήματα της χώρας, είναι η απόρροια της πολιτικής που εφαρμόζεται με τα μνημόνια 1 και 2 και τώρα με το 3.
Καταστροφικά για την οικονομία τα μέτρα
Να εξετάσουμε καταρχάς τα μέτρα που ψηφίστηκαν. Τι επιπτώσεις θα έχουν κατά τη γνώμη σου;
Πρώτα απ’ όλα θα παρατείνουν την ύφεση και θα αυξήσουν την ανεργία. Εμείς προβλέπουμε ύφεση για το 2013 περίπου 5,5% και μια μικρή ανάκαμψη το 2016 της τάξης του 0,5%. Η επιδείνωση στην απασχόληση συνεπικουρείται και από επιδείνωση των μισθών – συντάξεων, που έχουν μειωθεί κατά 50% σε σχέση με το 2009. Το ενδιαφέρον στοιχείο στις έρευνες που κάνουμε για την ελληνική οικονομία – στο σύνολό της, και στην περιφέρεια – είναι ότι διαπιστώνουμε πως μετά το 2016, ’17, ’18, έως το 2020 θα έχουμε το φαινόμενο που ονομάζουμε «άνεργη ανάκαμψη». Δηλαδή, θα έχουμε μικρή ανάκαμψη του ΑΕΠ της τάξης του 1% με 1,5% αλλά και 2,5 εκατ. ανέργους. Που σημαίνει ότι η ανάκαμψη που θα έλθει εδώ στην Ελλάδα ή γενικά στην Ευρώπη, θα προέρχεται από επενδύσεις στις νέες τεχνολογίες, οι οποίες δεν θα απορροφούν άνεργο εργατικό δυναμικό παρά μόνο αν είναι εξειδικευμένο. Θα γίνεται επιλεγμένη απορρόφηση από το απόθεμα της ανεργίας. Στο ΙΝΕ θεωρούμε ότι κάποια στιγμή τα ευρωπαϊκά συνδικάτα, και έχει γίνει μια πρώτη συζήτηση, θα πρέπει να θέσουν το θέμα της μείωσης των ωρών εργασίας. Δεν θα υπάρχει άλλος τρόπος μείωσης της ανεργίας.
Παραδόξως, χρόνια τώρα δεν το θέτουν. Άραγε, έχουν αποδεχθεί τους θρυλούμενους κινδύνους για μείωση της ανταγωνιστικότητας;
Τα συνδικάτα και στην Ελλάδα και στην Ευρώπη, με αφορμή και το πείραμα της Γαλλίας παλαιότερα το έθεταν. Αντίθετα από την άποψη του Σαρκοζί, ότι το 35ωρο βουλιάζει τις επιχειρήσεις και δεν αυξάνει την απασχόληση, δημιούργησε 300.000 θέσεις. Όμως, εδώ δεν υπήρξε καμιά ανταπόκριση ούτε από τις εργοδοτικές οργανώσεις ούτε από τις κυβερνήσεις.
Τώρα άρχισε να ωριμάζει σιγά – σιγά μια τέτοια θέση;
Τουλάχιστον σε ένα επιστημονικό – τεχνικό επίπεδο ερευνητικών ινστιτούτων των συνδικάτων, ναι. Κάποια στιγμή θα έλθει και στα όργανα των συνδικάτων και θα προωθηθεί. Αλλά ας επανέλθουμε στις επιπτώσεις των διαδοχικών μέτρων. Θα αποκτήσουν μεγάλο βάρος από την άποψη της επιδείνωσης, της πλήρους απαξίωσης της εργασίας ως αποτέλεσμα της εφαρμογής των μνημονίων 1, 2 και τώρα 3. Η ανάλυση που κάνουμε, με όρους οικονομικούς, είναι ότι μ’ αυτά τα μέτρα μια οικονομία των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων μετατράπηκε σε οικονομία των δανειστών. Η οικονομία αυτή τη στιγμή έχει διαφοροποιήσει και τους στόχους της και το περιεχόμενο. Το μεγαλύτερο μέρος του πλούτου που παράγεται ή εξοικονομείται από τις περικοπές κατευθύνεται στο εξωτερικό για την αποπληρωμή του χρέους.
Μόνιμες οι προσβολές του παραγωγικού ιστού
Το ερώτημα είναι αν αυτές οι βλάβες, αυτή η μεταλλαγή προσλάβουν μόνιμα χαρακτηριστικά.
Εκτιμώ ότι αυτές οι βλάβες, αυτά τα νεοπλάσματα, τουλάχιστον ως το 2020, θα είναι ουσιαστικά στοιχεία των οικονομικών δομών στην Ελλάδα. Γι’ αυτό νομίζω ότι πρέπει να διαμορφωθεί μια εναλλακτική πολιτική, σε βραχυπρόθεσμο επίπεδο, ανατροπής ή αντιμετώπισης αυτών των νεοπλασμάτων που εγκαθίστανται στο οικονομικό σύστημα της χώρας. Διαφορετικά, οι συνέπειες θα είναι πολύ σοβαρές. Θα πρόκειται για μια οικονομία που θα μοιάζει μ’ αυτές της Βόρειας Αφρικής. Το 2020 θα περπατάμε σε δρόμους και πεζοδρόμια με λακκούβες, δεν θα έχουμε κρεβάτια στα νοσοκομεία, θρανία στα σχολεία. Οι αναπτυξιακές, κοινωνικές και παραγωγικές υποδομές της χώρας θα συρρικνωθούν και δεν θα μπορούν να καλυφθούν έστω οι στοιχειώδεις ανάγκες του πληθυσμού.
Στο πλαίσιο μιας τέτοιας πολιτικής ακόμη και ζωντανές επιχειρήσεις δεν μπορούν να σταθούν.
Κάνουμε μια έρευνα στο ΙΝΕ για τις αναδιαρθρώσεις, συγχωνεύσεις κτλ σε κλάδους, που είναι σε εξέλιξη αλλά ήδη κάποια συμπεράσματα συνάγονται. Υπάρχει μια κατηγορία επιχειρήσεων που ήταν πολύ μικρές και οικογενειακές οι οποίες έκλεισαν αμέσως. Μια άλλη κατηγορία, επιχειρήσεις εκσυγχρονισμένες και εξωστρεφείς, με κάποιες επιλεκτικές απολύσεις και μείωση μισθών συντηρούνται ακόμη. Υπάρχουν και μεγάλες, οι πολυεθνικές, οι οποίες, ιδιαίτερα στον κλάδο τροφίμων, με την αύξηση των τιμών τους εκμεταλλεύονται πολύ τους καταναλωτές διατηρώντας υψηλό επίπεδο κέρδους. Και γι’ αυτό, ενώ έχουμε μια πολιτική εσωτερικής υποτίμησης -απαξίωσης της εργασίας και της οικονομίας όπως την ονομάζουμε εμείς- ταυτόχρονα έχουμε αύξηση των τιμών. Αυτό ισχύει ειδικά στον κλάδο των τροφίμων, με τις μονοπωλιακές του δομές.
Βεβαίως, αξιοποιούν και το γεγονός ότι στην ελληνική οικονομία τα τελευταία είκοσι χρόνια ασκείται μια πολιτική, μέσα στο ευρωπαϊκό μοντέλο της άνισης ανάπτυξης. Δηλαδή οι βόρειες χώρες της ΕΕ να παράγουν αγροτικά, βιομηχανικά προϊόντα και υπηρεσίες ενώ οι νότιες μόνο τουρισμό και υπηρεσίες, που είχε ως συνέπεια αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα από τα προϊόντα που καταναλώνουμε μόνο το 27% παράγεται εγχωρίως και το 73% εισάγεται. Εφόσον εισάγεται, οι πολυεθνικές που διαχειρίζονται τις εισαγωγές αυτό το εκμεταλλεύονται, γι’ αυτό έχουμε βύθιση των μισθών και αύξηση των τιμών. Η ελληνική οικονομία έχει μετασχηματιστεί έτσι που τα δύο επόμενα χρόνια, εάν σήμερα οι έλληνες πολίτες θα γνωρίσουν τον τυφώνα της εσωτερικής υποτίμησης. Συντελείται μια μετάλλαξη του κράτους πρόνοιας προς το κράτος φιλανθρωπίας.
Από το κράτος πρόνοιας στη φιλανθρωπία
Ειδικά το μνημόνιο 3 νομίζω ότι δίνει έμφαση στην αποδόμηση του κράτους πρόνοιας.
Έχουμε σταδιακή μετάλλαξη του κράτους πρόνοιας σε κράτος φιλανθρωπίας. Το κράτος πρόνοιας στην Ελλάδα ήταν υποτυπώδες. Αυτή την τάση, όντως, την ολοκληρώνουν τα μέτρα του τρίτου μνημονίου. Σε σχέση με τα προηγούμενα, στη στόχευσή του προστίθενται και οι κοινωνικές δαπάνες. Στην πορεία, βέβαια, θα ανατραπούν οι στόχοι του. Π.χ. με τις προβλεπόμενες περικοπές συντάξεων προσδοκούν να εξοικονομήσουν 5,5 δισ. ευρώ, για να βρουν πόρους να χρηματοδοτήσουν το σύστημα το 2013. Όμως, από την αύξηση και μόνο της ανεργίας, το 2013 τα ασφαλιστικά ταμεία θα έχουν απώλειες 6 δισ. ευρώ! Επομένως, το 2013 το ασφαλιστικό σύστημα θα βρεθεί πάλι σε δεινή οικονομική θέση, η οποία επίσης θα επιδεινωθεί και από τη μείωση των επιχορηγήσεων του κράτους. Το 2012 έδωσε στο ΙΚΑ 3,2 δισ. ευρώ και το 2013 θα δώσει 2,2 δισ. Πού θα βρει το ΙΚΑ πόρους να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του;
Το ίδιο ισχύει και με τα φάρμακα. Έλεγαν ότι το 2009 είχαμε φαρμακευτική δαπάνη 6,5 δισ. ευρώ και ότι δεν μπορεί μια χώρα με 3,5 εκατ. νοικοκυριά να έχει τόσο υψηλή δαπάνη. Όμως, αυτή τη στιγμή το μνημόνιο προγραμματίζει η δαπάνη να φτάσει στα 2,8 δισ. ευρώ. Πλέον, δεν θα μιλάμε για πολιτικές φαρμάκου και φάρμακα που θα θεραπεύουν, γιατί μέσα στη συλλογιστική αυτής της μείωσης δεν υπήρχε η συλλογιστική της αποτελεσματικότητας της φαρμακευτικής θεραπείας και της υγειονομικής αποκατάστασης των ασθενών, αλλά η στρατηγική της φθηνής λύσης. Σε μια μελέτη μας για τη λειτουργία και οργάνωση του ΕΟΠΥΥ, η κριτική μας είναι ότι, ενώ εμείς είμαστε υπέρ του εξορθολογισμού των ταμείων υγείας άρα και της δημιουργίας του ΕΟΠΥΥ, αυτό το θέλουμε με όρους και προϋποθέσεις. Τελικά, αποδείχθηκε ότι είναι μια επιλογή της φθηνής λύσης και επομένως σημαίνει ότι μεγαλώνει το χάσμα ανάμεσα στη δυναμική ικανοποίησης των υγειονομικών αναγκών και στις πραγματικές υγειονομικές ανάγκες του πληθυσμού. Αυτό, τα επόμενα χρόνια, συνεπάγεται ότι ένα μέρος του πληθυσμού που θα έχει την εισοδηματική ικανότητα, θα καταφεύγει στον ιδιωτικό τομέα υγείας.
Και το υπόλοιπο;
Το υπόλοιπο θα κινείται, στο πλαίσιο ενός κράτους φιλανθρωπίας, στο δημόσιο νοσοκομείο, το οποίο θα υπολειτουργεί. Η κοινωνία των δύο τρίτων, εν τέλει, θα μετασχηματισθεί σε κοινωνία του ενός τρίτου. Δηλαδή, το ένα τρίτο μόνο του πληθυσμού θα είναι αυτό που θα μπορεί να αναπαράγεται βιολογικά, κοινωνικά, πολιτιστικά κ.λπ., και τα δύο τρίτα θα είναι στο περιθώριο της ανεργίας, της φτώχειας. Έχω διαμορφώσει την άποψη ότι οι χώρες του ευρωπαϊκού διευθυντηρίου θέλουν να μετατρέψουν την ανατολική και τη μεσογειακή Ευρώπη σε μια Κίνα της Ευρώπης. Δηλαδή, να έχουμε την ΕΕ των 27, που στον εσωτερικό πυρήνα θα λειτουργεί με αυτό που ονομάζουμε ευρωπαϊκό κεκτημένο, και στους υπόλοιπους αυτό το κεκτημένο είτε στο κοινωνικό κράτος, είτε στους μισθούς, είτε στους όρους εργασίας, είτε ακόμη και σε όρους οικονομίας, θα ανατραπεί. Θα μοιάζει περισσότερο με αυτό της Β. Αφρικής. Είναι η κρίσιμη παγίδα όπου οδηγείται η Ευρώπη, η παγίδα της φθηνής εργασίας και της διαμόρφωσης ενός κράτους φιλανθρωπίας.
Πηγή: Εποχή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου