Η ευρωπαϊκή ιστορία μεταξύ 1914 και 1945, γράφει ο Έντσο Τραβέρσο1, είναι η ιστορία μιας ηπείρου που σπαράσσεται από έναν εμφύλιο: έναν ολοκληρωτικό, "υπαρξιακό" πόλεμο, ανάλογος του οποίου ήταν ο Τριακονταετής, ανάμεσα στα 1618 και 1648. Με τον ίδιο τρόπο την περιγράφουν μαρξιστές και φιλελεύθεροι ιστορικοί, όπως ο Χόμπσμπάουμ και ο Φυρέ, οικονομολόγοι όπως ο Κέυνς και θεωρητικοί όπως ο Άλφρεντ Ρόζεμπεργκ.
Η ιστορία αυτή δεν είναι ενιαία. Πρόκειται "αρχικά για μια αναμέτρηση μεταξύ φιλελευθερισμού και
κομμουνισμού, έπειτα για μια σύγκρουση της δημοκρατίας με τον φασισμό και του φασισμού με τον κομμουνισμό, και στο τέλος για μια σύγκρουση ανάμεσα στους συνασπισμένους φασισμούς και τη συμμαχία των φιλελεύθερων δημοκρατιών με τον κομμουνισμό".
Η αποτίμηση αυτή υπενθυμίζει κάτι που ο λόγος περί άκρων συνήθως αποσιωπά: ότι στην ιστορία του ευρωπαϊκού εμφυλίου πολέμου του 20ού αιώνα, τα "άκρα" υπήρξαν ακριβώς τόσο εμπόλεμα όσο και το κέντρο, το φιλελεύθερο στρατόπεδο - πλην όμως με μια κρίσιμη διαφορά. Σε αντίθεση με τις σταθερές θέσεις των "ακραίων", οι "μετριοπαθείς" δυσκολεύτηκαν πολύ να επιλέξουν τον βασικό τους αντίπαλο. Καθώς για χρόνια μετά το '17 το σημαντικότερο ήταν η αναχαίτιση της ερυθράς απειλής, έμειναν να υποδύονται τον ουδέτερο (πλην εξόχως δραστήριο κατά της Αριστεράς) τρίτο, με τα γνωστά αποτελέσματα. Έτσι, μολονότι θεωρητικά βάλλονταν εξίσου από δύο "άκρα", οι φιλελεύθερες δημοκρατίες της Ευρώπης ανατράπηκαν τελικά μόνο από τα δεξιά. Και χρειάστηκε, ως γνωστόν, ανείπωτη βία, μέχρι τα αποτελέσματα τόσων ετών "μετριοπάθειας" να αντιστραφούν.
Η ιστορία δεν προσφέρει συνταγές για το σήμερα. Η σύγκρουση, εξάλλου, σήμερα δεν έχει (ακόμα) χαρακτηριστικά πολέμου, η δε Κεντρώα Διεθνής δεν έχει απέναντί της μια νικηφόρα επανάσταση-φόβητρο (ή έμπνευση), όπως τότε. Ό,τι πιο επαναστατικό συμβαίνει σήμερα στην Ευρώπη είναι ο ΣΥΡΙΖΑ - που ούτε σοβιέτ διαθέτει ούτε πολιτοφυλακές σκέφτεται για την ώρα να συγκροτήσει. Κι όμως, τόσο η Κεντρώα Διεθνής όσο (και κυρίως) το ελληνικό τμήμα της πολιτεύονται ως εάν η επαναστατική ανατροπή να βρισκόταν προ των πυλών. Στην Ελλάδα προσάγονται αναίτια, δακτυλοσκοπούνται ή και βασανίζονται αντιφασίστες, συλλαμβάνονται και κρατούνται καταληψίες μαθητές, δάσκαλοι ενοχοποιούνται με βάση αντιμνημονιακά φυλλάδια που συμπεριλαμβάνονται σε δικογραφίες - στα Χανιά, μάλιστα, κινδυνεύουν να απολυθούν γι' αυτό ως επίορκοι. Η μούντζα "ευθύνεται" για το μαχαίρι, ο λόγος προκαλεί δήθεν την εγκληματική πράξη, ενώ η ίδια η αντιμνημονιακή πολιτική ελέγχεται ως φυτώριο της νεοναζιστικής βίας. Έτσι, στο όνομα της πάταξης του εξτρεμισμού, στην πραγματικότητα όμως πριν καν αυτός εκδηλωθεί, σφυρηλατείται ό,τι η Χάνα Άρεντ περιέγραφε προ δεκαετιών ως ολοκληρωτισμό: η ριζική καταστολή της πολιτικής και η περιφρόνηση εκ μέρους της εξουσίας των ατομικών δικαιωμάτων του πολίτη.
Αυτή η προληπτική ποινικοποίηση του κοινωνικού και πολιτικού "εξτρεμισμού" δουλεύει υπέρ του δεξιού εξτρεμισμού, για δύο λόγους. Ο ένας είναι γιατί, επικαλούμενη τη νομιμότητα, "παράγει" ταυτόχρονα και τους φρουρούς της νομιμότητας αυτής: η ποινικοποίηση του αντιφασισμού χρειάζεται τον υπερβάλλοντα ζήλο των ένστολων και ενίοτε επιβάλλεται και με βασανιστήρια, η ποινικοποίηση των καταλήψεων φέρνει έξω από σχολεία γονείς με κόφτες σε ρόλο Καλαμπόκα, η ποινικοποίηση του συνδικαλισμού εξιλεώνει απεργοσπάστες ή μπράβους στο Πέραμα. Ο δεύτερος λόγος είναι η καίρια συμβολή της ποινικοποίησης σε αυτό που η Τσέτκιν υποδεικνύει, στα 1923, ως αιτία για την άνοδο του φασισμού: στην αποτυχία της εργατικής τάξης "να επιδιώξει την επανάστασή" της - να αναλάβει το άκρο της.
Ενώ είναι σαφές ότι η ανατροπή στην Ευρώπη δεν θα είναι σήμερα το άλλο όνομα της ένοπλης εξέγερσης κι ενώ το ξέρουμε από τη δεκαετία του '30 ότι ο αντιφασισμός δεν είναι υπόθεση αποκλειστικά της Αριστεράς, το ρίσκο που αναλαμβάνουν σήμερα εναντίον της οι "μετριοπαθείς" φτάνει μακριά: μέχρι τη διαγραφή του αντιφασιστικού κεκτημένου του 20ού αιώνα, χωρίς τη βία του οποίου όλοι σήμερα θα μιλούσαμε γερμανικά.
1."Διά πυρός και σιδήρου". Περί του ευρωπαϊκού εμφυλίου πολέμου 1914-1945 (μτφρ. Γιάννης Ευαγγέλου), Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου.
http://www.rednotebook.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου