Έξαρση ρατσιστικών επιθέσεων σε Αθήνα και Πάτρα

 Περισσότερα από 60 περιστατικά ρατσιστικής βίας καταγράφηκαν κυρίως στην Αθήνα από τον Οκτώβριο έως και το Δεκέμβριο του 2012, όπως προκύπτει από την πολιτική λειτουργία του Δικτύου Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας. Σε 18 περιστατικά συνδέονται η ρατσιστική με την αστυνομική βία. Τα περισσότερα θύματα προέρχονται από το Αφγανιστάν και την υποσαχάρια Αφρική.

Μόνο οι καταγεγραμμένες 

Το πρόγραμμα λειτούργησε μετά από πρωτοβουλία της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ) και του Γραφείου της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στην Ελλάδα (ΥΑ)*, συν τοις άλλοις καταδεικνύοντας την απουσία ενός επίσημου και αποτελεσματικού

συστήματος καταγραφής περιστατικών και τάσεων του ρατσισμού και της ρατσιστικής βίας στην Ελλάδα.
Τα 63 περιστατικά καταγράφηκαν κατά την περίοδο 1.10.2011-31.12.2011. Στα 51 εμπλέκονται περισσότεροι θύτες, από τους οποίους 18 θύτες φέρονται να λειτουργούν ως μέλη εξτρεμιστικών ομάδων και 26 ως μεμονωμένοι πολίτες. Οι περισσότεροι θύτες είναι άνδρες (61 έναντι 2 γυναικών). Πάντως στα ομαδικά περιστατικά εμπλέκονται και γυναίκες.
Όσον αφορά στα θύματα, πρόκειται κυρίως για άνδρες, με αναλογία 56 προς 7 γυναίκες (στα περιστατικά με περισσότερα θύματα η καταγραφή βασίστηκε στη μαρτυρία 1 θύματος). Τα θύματα προέρχονται κυρίως από το Αφγανιστάν (25), την Υποσαχάρια Αφρική (21), το Μπαγκλαντές (4) και το Πακιστάν (2). Από αυτά, 27 δεν διαθέτουν έγγραφα, 23 αιτούνται άσυλο, 5 διαμένουν νόμιμα στη χώρα, 1 είναι αναγνωρισμένος πρόσφυγας και 1 με καθεστώς επικουρικής προστασίας (σε 6 περιπτώσεις το καθεστώς του θύματος είναι άγνωστο).
Μέσα από τα συγκεκριμένα περιστατικά, προέκυψαν κυρίως σωματικές βλάβες (30) και βαριές σωματικές βλάβες (12) -10 με ανάγκη ιατρικής περίθαλψης, όπως και κρούσματα καταστροφής περιουσιακών στοιχείων (καταστροφή οχήματος διανομής παντοπωλείου, εμπρησμός ανθοπωλείου).

Κυρίως στο κέντρο

Ανησυχία προκαλεί η διαπίστωση για μία τάση ομαδικής βίας με τη συμμετοχή ανηλίκων. Στις περιπτώσεις αυτές καταγράφεται στοιχειώδης οργάνωση στο δημόσιο χώρο (πλατείες κλπ.) και χρήση αυτοσχέδιων κυρίως όπλων, ωστόσο δυνάμει φονικών.
Επιπλέον, προκύπτει η πρακτική «περιπολίας» από μαυροφορεμένους μοτοσικλετιστές, με κράνη ή καλυμμένο πρόσωπο, οι οποίοι επιτίθενται εν κινήσει και συχνά σε στάσεις λεωφορείων. Οι ομάδες χρησιμοποιούν και μεγαλόσωμους σκύλους για εκφοβισμό. Οι επιθέσεις κατά των γυναικών έχουν «στοιχεία απειλής της γενετήσιας αξιοπρέπειάς τους με ρητή σύνδεση με το χρώμα τους».
Σε 18 περιστατικά (10 στην Αθήνα και 8 στην Πάτρα) συνδέεται η αστυνομική με τη ρατσιστική βία. «Ένστολοι, κατά την άσκηση των καθηκόντων τους και σε επιχειρήσεις ρουτίνας, καταφεύγουν σε έκνομες ενέργειες και πρακτικές άσκησης βίας», αναφέρεται χαρακτηριστικά.
Καταγράφηκαν επίσης περιπτώσεις προσαγωγών στα αστυνομικά τμήματα, κράτησης και κακομεταχείρισης για ορισμένο χρονικό διάστημα κάποιων ωρών, καθώς και η καταστροφή νομιμοποιητικών εγγράφων. Σε μια περίπτωση, ένστολος κατέστρεψε φάρμακα τα οποία ο αλλοδαπός είχε προμηθευτεί από ιατρείο ΜΚΟ.
Οι ρατσιστικές επιθέσεις καταγράφηκαν μόνο στη γεωγραφική περιοχή του κέντρου της Αθήνας (πλησίον της Ομόνοιας, στην πλατεία Αττικής, στον Άγιο Παντελεήμονα) και σε ορισμένες περιοχές της Πάτρας.  Οι συμμετέχοντες φορείς διαπίστωσαν ότι ακόμα και στις περιπτώσεις στις οποίες το θύμα, συχνά με νωπά τα σημάδια της βίας, αναζητά κάποια βοήθεια στις υπηρεσίες τους, αποφεύγει την καταγγελία, πιθανόν λόγω φόβου, έλλειψης εμπιστοσύνης στο σύστημα ή ακόμη και παθητικής εξοικείωσης με τη ρατσιστική συμπεριφορά.

Κοινωνικές διαμάχες

«Η βραχύβια πιλοτική περίοδος, οι περιορισμένοι πόροι του δικτύου, η ανάγκη ενίσχυσης της συνεργασίας με τις μεταναστευτικές κοινότητες και η συχνή δημοσιοποίηση περιστατικών σε άλλες περιοχές  από αυτές όπου δραστηριοποιούνται οι συμμετέχοντες φορείς φανερώνουν ότι η ρατσιστική βία εξαπλώνεται με τρομακτικούς ρυθμούς και απειλεί την ήδη πληγείσα κοινωνική συνοχή. Επισημαίνεται με τη μεγαλύτερη δυνατή έμφαση πως στις παρούσες συνθήκες οικονομικής ύφεσης, ρήξης του κοινωνικού ιστού και ταχύτατης περιθωριοποίησης ομάδων του πληθυσμού, το φαινόμενο απειλεί να λάβει ανεξέλεγκτες διαστάσεις», διαπιστώνει το Δίκτυο.
Υπενθυμίζει δε πως «η ατιμωρησία πυροδοτεί την εγκληματικότητα, διαιωνίζει τον φαύλο κύκλο της βίας και υποδαυλίζει τις κοινωνικές διαμάχες». Ως εκ τούτου, εισηγείται:
 •τη  δημιουργία ενός ενιαίου ειδικού συστήματος καταγραφής ρατσιστικών εγκλημάτων, το οποίο θα διαχειρίζεται το Υπουργείο Δικαιοσύνης. Το σύστημα αυτό θα συνδέει τα στοιχεία των ΜΚΟ, των νοσοκομείων και άλλων κατάλληλων φορέων.
 •την σταθερή συνεργασία με το Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής, τις ΜΚΟ και τις κοινότητες των μεταναστών,  οι οποίες έρχονται σε επαφή με τα θύματα, με σκοπό την αναζήτηση κατάλληλων λύσεων και τον σχεδιασμό συγκεκριμένων μέτρων κατά της ρατσιστικής βίας.
 •την καθιέρωση ειδικών οδηγιών επί των διαδικασιών αστυνομικής διερεύνησης του ρατσιστικού εγκλήματος, την καταπολέμησης της ανοχής εκ μέρους των αστυνομικών οργάνων τέτοιων συμπεριφορών και τη διασφάλιση της παραπομπής στη δικαιοσύνη των δραστών, σύμφωνα με τους ισχύοντες κανόνες.
Βεβαίως, «οι παραπάνω προτάσεις για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των πράξεων ρατσιστικής βίας, πρέπει να συνοδεύονται από μέτρα και πολιτικές βελτίωσης του κλίματος ασφάλειας στις γειτονιές, πάταξη των κυκλωμάτων διακίνησης ανθρώπων, εμπορίας ναρκωτικών, πορνείας και εγκληματικότητας, αναβάθμισης των περιοχών αυτών και ανακούφισης του συνόλου του πληθυσμού, περιορισμού της γκετοποίησης άπορων/άστεγων μεταναστών και προσφύγων και προώθησης της κοινωνικής τους ένταξης, όπου αυτό είναι δυνατό».
tvxs