Ο Χένρι Φορντ...

Του Ρούσου Βρανά
Ο Χένρι Φορντ...
... δεν έμεινε γνωστός για τη φιλανθρωπία του. Εμεινε γνωστός για την ιδέα του να δίνει αυξήσεις στους εργάτες του ώστε να μπορούν να αγοράζουν τα αυτοκίνητά του. Η ιδέα του παρέμεινε ζωντανή για πολλές δεκαετίες. Από τη δεκαετία του 1980, όμως, τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Ευρώπη η κυρίαρχη οικονομική πολιτική αποσκοπεί στην απόσπαση ολοένα και περισσότερων κερδών από τους εργαζομένους: οι επιχειρηματίες δεν θέλουν πια να μοιράζονται τα οφέλη της παραγωγικότητας μαζί τους.
Στο δοκίμιό τους...
... «Καπιταλιστές χωρίς κεφάλαιο», ο οικονομολόγος Ρίτσαρντ Σουτς και ο ιστορικός Ρόμπερτ Ράνσομ, καθηγητές στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, γράφουν για τα χρόνια της δουλείας και καταρρίπτουν την άποψη εκείνων που υποστηρίζουν ότι η δουλεία είναι ασυμβίβαστη με τον
καπιταλισμό της ελεύθερης αγοράς: «Οι δούλοι ως στοιχείο του επενδυτικού χαρτοφυλακίου του γαιοκτήμονα αύξαναν τα πλούτη του. Αντίθετα με τις περισσότερες άλλες μορφές κεφαλαίου που έχαναν την αξία τους με τα χρόνια, η αξία των δούλων αυξανόταν. Ετσι, η αύξηση του πληθυσμού των δούλων αύξανε συνεχώς τα πλούτη τους». Αν αυτές τις διαπιστώσεις τις νιώθουμε ενοχλητικές, είναι επειδή αισθανόμαστε πως οι εξελίξεις που ζούμε σήμερα είναι τόσο σκοτεινές, που μικραίνουν ολοένα και περισσότερο την απόσταση που χωρίζει τους εργαζομένους από τη δουλοκτητική κοινωνία. Ο αμερικανός δημοσιογράφος και συγγραφέας Μαρκ Εϊμς φέρνει ως παράδειγμα έκθεση της εταιρείας οικονομικών συμβούλων Μακίνσεϊ η οποία επιγράφεται «Νέοι τρόποι μέτρησης της επιχειρηματικής αποδοτικότητας: Τα κέρδη ανά εργαζόμενο». Στην έκθεση υποστηρίζεται πως οι πιο αποδοτικές επιχειρήσεις είναι εκείνες που κατορθώνουν να αποσπούν τα περισσότερα κέρδη από κάθε εργαζόμενο. Εξετάζοντας τις 30 μεγαλύτερες επιχειρήσεις του κόσμου από το 1995 έως το 2005, η Μακίνσεϊ διαπιστώνει πως η κερδοφορία του ανθρώπινου κεφαλαίου τους υπερδιπλασιάστηκε από 35.000 δολάρια σε 83.000 δολάρια ανά εργαζόμενο.
Η απόσπαση...
... κέρδους από κάθε εργαζόμενο ξεχωριστά, «η κερδοφορία ανά εργαζόμενο», είναι δηλαδή πιο σημαντική από την κερδοφορία του κεφαλαίου. Αυτή η γλώσσα θυμίζει φεουδαρχία και όχι σύγχρονο καπιταλισμό. Και όμως αποτελεί σήμερα μια στρατηγική αιχμής για τις επιχειρήσεις. «Ενας τρόπος για να βελτιωθεί η κερδοφορία μιας επιχείρησης ανά εργαζόμενο είναι η απόλυση των εργαζομένων που αποδίδουν χαμηλά κέρδη», συνεχίζει η έκθεση της Μακίνσεϊ. «Ομως, αν αποδίδουν υψηλότερα κέρδη από το κόστος κεφαλαίου που χρησιμοποιείται για τη συντήρησή τους, η απόλυσή τους μειώνει τη δημιουργία πλούτου. Αν μια επιχείρηση αυξήσει τα κέρδη της ανά εργαζόμενο χωρίς να αυξήσει το χρησιμοποιούμενο κεφάλαιο, τότε θα αυξήσει την αποδοτικότητά της».
Η γλώσσα...
... αυτή δεν είναι η γλώσσα μιας δημοκρατικής και πολιτισμένης κοινωνίας. Είναι η γλώσσα ενός επαίσχυντου και απάνθρωπου συστήματος που δεν βλέπει τους εργαζομένους σαν πλάσματα με δικαιώματα αλλά σαν υποζύγια που από την εκμετάλλευσή τους αποσπά κέρδος.
tanea