Του Θέμη Τζήμα
Μια από τις επιπτώσεις της μνημονιακής τριετίας αλλά και της προγενέστερης κυριαρχίας του τηλεοπτικά οριζομένου πολιτικού λόγου είναι ο βιασμός των εννοιών. Μεταρρύθμιση, ανάπτυξη, ευελιξία, λιτότητα κλπ διαστρέφονται και εν τέλει ακυρώνονται καθημερινά. Η τακτική αυτή του αποπροσανατολισμού και της σύγχυσης εφαρμόζεται με διάρκεια και επιμονή ούτως ώστε οι λαϊκές δυνάμεις και η αριστερά να απωλέσουν την ιδεολογική ηγεμονία που από δεκαετίες, χάρη σε αγώνες τόσο στο υλικό, όσο και στο πνευματικό επίπεδο είχαν κατακτήσει. (Και) Σε αυτό το πλαίσιο, της σύγχυσης και του αποπροσανατολισμού πρέπει να εντάξει κανείς τμήμα των ρητορικά διακηρυγμένων στόχων περί “δημοσιονομικής εξυγίανσης” και “μεταρρύθμισης του κράτους”.
Στην πραγματικότητα ελάχιστα ή και τίποτα δεν έχει πράξει καμία από τις μνημονιακές δυνάμεις- εξωτερικού και εσωτερικού- ως προς τη βιωσιμότητα των δημοσιονομικών μεγεθών
της χώρας και ως προς τους αναγκαίους μετασχηματισμούς του δημοσίου τομέα.Στο μεν πρώτο πλαίσιο, των δημοσίων οικονομικών, η άσκηση της γνωστής πολιτικής υπερφορολόγησης μισθωτών, συνταξιούχων και μικρομεσαίων και φτωχοποίησής τους επιφανειακά επιτυγχάνει μείωση του δημοσίου ελλείμματος, που στην πραγματικότητα όμως είναι μη βιώσιμη. Απλά συμπιέζουν ένα ελατήριο που μοιραία θα εκτιναχθεί και πάλι. Επιπλέον το δημόσιο και ιδιωτικό χρέος μετά την είσοδο στο μηχανισμό επιτήρησης τέθηκε εκτός ελέγχου και ο πληθωρισμός είναι σε απαράδεκτα υψηλά επίπεδα δεδομένης της ύφεσης. Για τις επιπτώσεις στην πραγματική οικονομία είναι περιττό να γίνει άλλη μια περιγραφή της συντελουμένης καταστροφής. Στο δε, δεύτερο πλαίσιο το πράγμα είναι ακόμα πιο εντυπωσιακό: μετά από χιλιάδες ωρών συζητήσεων στα τηλεοπτικά στούντιο για την ανάγκη μεταρρυθμίσεων, το μόνο που έχει λάβει χώρα είναι η ισοπέδωση όλων των παραγωγικών και κοινωφελών δραστηριοτήτων του δημοσίου τομέα. Και όμως δεν μπορεί να αναφερθεί ούτε ένα ιστορικό προηγούμενο βάσει του οποίου μια καθημαγμένη οικονομία, ιδίως ως προς τον παραγωγικό της ιστό και το εργατικό της δυναμικό να ανασυγκροτήθηκε χωρίς ισχυρό κρατικό παρεμβατισμό. Σε κάθε περίπτωση ήταν ο ενισχυμένος, τριπλός ρόλος του κράτους- αναπτυξιακός, κοινωφελής και ρυθμιστικός- που ακόμα ή και κατεξοχήν εντός του καπιταλιστικού κόσμου έθεσε τις βάσεις για να σταθούν στα πόδια τους οι κοινωνίες και οι οικονομίες.
Είναι προφανές ότι η μνημονιακή στρατηγική δε στοχεύει σε τίποτα από τα παραπάνω. Στο μεν δημοσιονομικό σκέλος στόχευε στην προστασία κυρίως των ιδιωτών δανειστών της χώρας. Γι' αυτό και πέτυχε να κρατικοποιήσει το ιδιωτικό χρέος και να δέσει χειροπόδαρα τη χώρα στην εξυπηρέτηση του μεγαλυτέρου τμήματός του, υπό όποιους όρους. Στο δεύτερο σκέλος, ο στόχος είναι η δημιουργία ιδιωτικών, παρασιτικών αγορών στους τομείς κοινής ωφέλειας- ιδιωτική υγεία, παιδεία, ασφάλιση κτλ- και το ξεπούλημα κερδοφόρων ή και μονοπωλιακών δραστηριοτήτων που ήλεγχε ο δημόσιος τομέας. Άρα η αποεπένδυση, καθώς το δημόσιο και η ελληνική κοινωνία χάνουν έσοδα, θέσεις εργασίας και κατανάλωση. Ένα σχέδιο δημοσιονομικής βιωσιμότητας και αναγκαίων μετασχηματισμών στο δημόσιο τομέα θα ξεκινούσε από απολύτως διαφορετική αφετηρία και θα προέτασσε άλλη στρατηγική στόχευση. Η αφετηρία του θα ήταν το παραγωγικό πρόβλημα της χώρας και η στόχευσή του η άμεση κοινωνική σταθεροποίηση και η θέση των βάσεων για ένα νέο μοντέλο οικονομικής και κοινωνικής δόμησης, αντίθετο προς την οικονομία της φούσκας που προκάλεσε την κρίση και της οποίας το “ξαναφούσκωμα” προτάσσεται ως δήθεν απάντηση στην κρίση, καταδεικνύοντας την αμηχανία των κυρίαρχων κύκλων. Σε αυτό το πλαίσιο θα έπρεπε να δούμε τελείως διαφορετικές επιμέρους πολιτικές που μόνο ακροθιγώς και παραδειγματικά μπορούν να τεθούν εδώ.
Για παράδειγμα, η μηχανοργάνωση και ενιαιοποίηση του κρατικού μηχανισμού, ούτως ώστε να έχει ένα πρόσωπο για τον πολίτη μπορούσε να έχει συντελεστεί ίδη από τις αρχές του '90, από τις δημόσιες υπηρεσίες. Αντί αυτών λογής εργολάβοι και υπεργολάβοι παρασιτούν εις βάρος του κράτους σε συνέργεια με τις πολιτικές ελίτ, παραδίδοντας κατετμημμένα, καθυστερημένα και ανεπαρκή έργα. Ο πολίτης πρέπει να αποστασιοποιηθεί από την όποια επαφή με συγκεκριμένους υπαλλήλους, πλην ιδιαιτέρων περιπτώσεων. Το μοντέλο λειτουργίας βάσει του οποίου είτε ως ελεγχόμενος, είτε προκειμένου να ολοκληρώσει μια εργασία πρέπει να περάσει από διαφόρους ελεγκτές και γραφεία βρίσκεται- μαζί με την πολυνομία- στη βάση της εκτεταμένης διαφθοράς. Με έναν κωδικό κοινό για κάθε επαφή με το κράτος, από την αστυνομική ταυτότητα και το ΑΦΜ έως τα ασφαλιστικά ταμεία και τη λήψη των όποιων βοηθημάτων, ο πολίτης ηλεκτρονικά και εξ αποστάσεως θα πρέπει να μπορεί να υλοποιεί όλες τις δουλειές του με το δημόσιο. Ο τρόπος συγγραφής των νόμων πρέπει να αλλάξει ώστε η νομοθεσία να είναι όντως προσβάσιμη στο λαό και η μάστιγα των εγκυκλίων που στην πράξη υπερισχύουν των ψηφισμένων νόμων πρέπει να καταργηθεί ή έστω να περιοριστεί δραματικά. Σε ό,τι αφορά δε, τον τομέα της φοροδιαφυγής και εισφοροδιαφυγής είναι αστείο να υποστηρίζει κανείς ότι δεν μπορούμε να τις περιορίσουμε σε μια χώρα σαν την Ελλάδα. Η ίδια η έκταση και η ασυλία της φοροδιαφυγής τόσο τμημάτων του μεγάλου κεφαλαίου όπου είναι και κατεξοχήν εντοπισμένη, όσο και μεσοστρωμάτων που κάθε άλλο παρά άγνωστα είναι δίνουν τη δυνατότητα διά της θέσπισης εξειδικευμένων ανά κλάδο τεκμηρίων και ηλεκτρονικών διασταυρώσεων να συλληφθούν διαφεύγοντα έσοδα. Και βεβαίως ο ρόλος του κράτους όχι μόνο δεν πρέπει να μειωθεί αλλά αντίθετα να επεκταθεί. Αν κανείς ήθελε να βοηθήσει την ελληνική οικονομία και κοινωνία να ορθοποδήσει θα συζητούσαμε σήμερα για οργανογράμματα και στόχους ανά υπηρεσία και υποκατάστημα. Για προσλήψεις νέου εξειδικευμένου προσωπικού και για παραγωγικές δημόσιες επενδύσεις. Για κοινωφελείς δράσεις και δραστηριότητες που πηγαίνουν σε όσους που τις έχουν όντως ανάγκη και για το άπλωμα ενός μεγάλου διχτύου ασφαλείας για τους κατοίκους μιας απελπισμένης κοινωνίας, που θα συντηρείται από τη γενναία αναδιανομή εισοδημάτων και από πολιτικές ανάπτυξης. Αυτή η συζήτηση και τέτοια μέτρα βεβαίως δε θα παρθούν ποτέ στο πλαίσιο της ισχύουσας πολιτικής γιατί ο στόχος της παρούσας πολιτικής είναι η φτώχεια, η ανεργία και η εκποίηση σε τιμή ευκαιρίας. Αυτή είναι η πεμπτουσία της μνημονιακής αντιμεταρύθμισης.
www.periodista.gr
Στην πραγματικότητα ελάχιστα ή και τίποτα δεν έχει πράξει καμία από τις μνημονιακές δυνάμεις- εξωτερικού και εσωτερικού- ως προς τη βιωσιμότητα των δημοσιονομικών μεγεθών
της χώρας και ως προς τους αναγκαίους μετασχηματισμούς του δημοσίου τομέα.Στο μεν πρώτο πλαίσιο, των δημοσίων οικονομικών, η άσκηση της γνωστής πολιτικής υπερφορολόγησης μισθωτών, συνταξιούχων και μικρομεσαίων και φτωχοποίησής τους επιφανειακά επιτυγχάνει μείωση του δημοσίου ελλείμματος, που στην πραγματικότητα όμως είναι μη βιώσιμη. Απλά συμπιέζουν ένα ελατήριο που μοιραία θα εκτιναχθεί και πάλι. Επιπλέον το δημόσιο και ιδιωτικό χρέος μετά την είσοδο στο μηχανισμό επιτήρησης τέθηκε εκτός ελέγχου και ο πληθωρισμός είναι σε απαράδεκτα υψηλά επίπεδα δεδομένης της ύφεσης. Για τις επιπτώσεις στην πραγματική οικονομία είναι περιττό να γίνει άλλη μια περιγραφή της συντελουμένης καταστροφής. Στο δε, δεύτερο πλαίσιο το πράγμα είναι ακόμα πιο εντυπωσιακό: μετά από χιλιάδες ωρών συζητήσεων στα τηλεοπτικά στούντιο για την ανάγκη μεταρρυθμίσεων, το μόνο που έχει λάβει χώρα είναι η ισοπέδωση όλων των παραγωγικών και κοινωφελών δραστηριοτήτων του δημοσίου τομέα. Και όμως δεν μπορεί να αναφερθεί ούτε ένα ιστορικό προηγούμενο βάσει του οποίου μια καθημαγμένη οικονομία, ιδίως ως προς τον παραγωγικό της ιστό και το εργατικό της δυναμικό να ανασυγκροτήθηκε χωρίς ισχυρό κρατικό παρεμβατισμό. Σε κάθε περίπτωση ήταν ο ενισχυμένος, τριπλός ρόλος του κράτους- αναπτυξιακός, κοινωφελής και ρυθμιστικός- που ακόμα ή και κατεξοχήν εντός του καπιταλιστικού κόσμου έθεσε τις βάσεις για να σταθούν στα πόδια τους οι κοινωνίες και οι οικονομίες.
Είναι προφανές ότι η μνημονιακή στρατηγική δε στοχεύει σε τίποτα από τα παραπάνω. Στο μεν δημοσιονομικό σκέλος στόχευε στην προστασία κυρίως των ιδιωτών δανειστών της χώρας. Γι' αυτό και πέτυχε να κρατικοποιήσει το ιδιωτικό χρέος και να δέσει χειροπόδαρα τη χώρα στην εξυπηρέτηση του μεγαλυτέρου τμήματός του, υπό όποιους όρους. Στο δεύτερο σκέλος, ο στόχος είναι η δημιουργία ιδιωτικών, παρασιτικών αγορών στους τομείς κοινής ωφέλειας- ιδιωτική υγεία, παιδεία, ασφάλιση κτλ- και το ξεπούλημα κερδοφόρων ή και μονοπωλιακών δραστηριοτήτων που ήλεγχε ο δημόσιος τομέας. Άρα η αποεπένδυση, καθώς το δημόσιο και η ελληνική κοινωνία χάνουν έσοδα, θέσεις εργασίας και κατανάλωση. Ένα σχέδιο δημοσιονομικής βιωσιμότητας και αναγκαίων μετασχηματισμών στο δημόσιο τομέα θα ξεκινούσε από απολύτως διαφορετική αφετηρία και θα προέτασσε άλλη στρατηγική στόχευση. Η αφετηρία του θα ήταν το παραγωγικό πρόβλημα της χώρας και η στόχευσή του η άμεση κοινωνική σταθεροποίηση και η θέση των βάσεων για ένα νέο μοντέλο οικονομικής και κοινωνικής δόμησης, αντίθετο προς την οικονομία της φούσκας που προκάλεσε την κρίση και της οποίας το “ξαναφούσκωμα” προτάσσεται ως δήθεν απάντηση στην κρίση, καταδεικνύοντας την αμηχανία των κυρίαρχων κύκλων. Σε αυτό το πλαίσιο θα έπρεπε να δούμε τελείως διαφορετικές επιμέρους πολιτικές που μόνο ακροθιγώς και παραδειγματικά μπορούν να τεθούν εδώ.
Για παράδειγμα, η μηχανοργάνωση και ενιαιοποίηση του κρατικού μηχανισμού, ούτως ώστε να έχει ένα πρόσωπο για τον πολίτη μπορούσε να έχει συντελεστεί ίδη από τις αρχές του '90, από τις δημόσιες υπηρεσίες. Αντί αυτών λογής εργολάβοι και υπεργολάβοι παρασιτούν εις βάρος του κράτους σε συνέργεια με τις πολιτικές ελίτ, παραδίδοντας κατετμημμένα, καθυστερημένα και ανεπαρκή έργα. Ο πολίτης πρέπει να αποστασιοποιηθεί από την όποια επαφή με συγκεκριμένους υπαλλήλους, πλην ιδιαιτέρων περιπτώσεων. Το μοντέλο λειτουργίας βάσει του οποίου είτε ως ελεγχόμενος, είτε προκειμένου να ολοκληρώσει μια εργασία πρέπει να περάσει από διαφόρους ελεγκτές και γραφεία βρίσκεται- μαζί με την πολυνομία- στη βάση της εκτεταμένης διαφθοράς. Με έναν κωδικό κοινό για κάθε επαφή με το κράτος, από την αστυνομική ταυτότητα και το ΑΦΜ έως τα ασφαλιστικά ταμεία και τη λήψη των όποιων βοηθημάτων, ο πολίτης ηλεκτρονικά και εξ αποστάσεως θα πρέπει να μπορεί να υλοποιεί όλες τις δουλειές του με το δημόσιο. Ο τρόπος συγγραφής των νόμων πρέπει να αλλάξει ώστε η νομοθεσία να είναι όντως προσβάσιμη στο λαό και η μάστιγα των εγκυκλίων που στην πράξη υπερισχύουν των ψηφισμένων νόμων πρέπει να καταργηθεί ή έστω να περιοριστεί δραματικά. Σε ό,τι αφορά δε, τον τομέα της φοροδιαφυγής και εισφοροδιαφυγής είναι αστείο να υποστηρίζει κανείς ότι δεν μπορούμε να τις περιορίσουμε σε μια χώρα σαν την Ελλάδα. Η ίδια η έκταση και η ασυλία της φοροδιαφυγής τόσο τμημάτων του μεγάλου κεφαλαίου όπου είναι και κατεξοχήν εντοπισμένη, όσο και μεσοστρωμάτων που κάθε άλλο παρά άγνωστα είναι δίνουν τη δυνατότητα διά της θέσπισης εξειδικευμένων ανά κλάδο τεκμηρίων και ηλεκτρονικών διασταυρώσεων να συλληφθούν διαφεύγοντα έσοδα. Και βεβαίως ο ρόλος του κράτους όχι μόνο δεν πρέπει να μειωθεί αλλά αντίθετα να επεκταθεί. Αν κανείς ήθελε να βοηθήσει την ελληνική οικονομία και κοινωνία να ορθοποδήσει θα συζητούσαμε σήμερα για οργανογράμματα και στόχους ανά υπηρεσία και υποκατάστημα. Για προσλήψεις νέου εξειδικευμένου προσωπικού και για παραγωγικές δημόσιες επενδύσεις. Για κοινωφελείς δράσεις και δραστηριότητες που πηγαίνουν σε όσους που τις έχουν όντως ανάγκη και για το άπλωμα ενός μεγάλου διχτύου ασφαλείας για τους κατοίκους μιας απελπισμένης κοινωνίας, που θα συντηρείται από τη γενναία αναδιανομή εισοδημάτων και από πολιτικές ανάπτυξης. Αυτή η συζήτηση και τέτοια μέτρα βεβαίως δε θα παρθούν ποτέ στο πλαίσιο της ισχύουσας πολιτικής γιατί ο στόχος της παρούσας πολιτικής είναι η φτώχεια, η ανεργία και η εκποίηση σε τιμή ευκαιρίας. Αυτή είναι η πεμπτουσία της μνημονιακής αντιμεταρύθμισης.
www.periodista.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου