Ο ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΣ ΝΙΚΗΤΗΣ ΣΤΙΣ ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ ΗΤΑΝ Η ΜΕΡΚΕΛ

Του Wolfgang Münchau

Ο Μάριο Μόντι αντιμετώπισε την καγκελάριο της Γερμανίας και κέρδισε τη μάχη. Θα επιβιώσει μερικές ακόμα εβδομάδες ή μήνες στην πολιτική. Ήταν έξυπνο να απειλήσει με βέτο σε ένα θέμα που η Άνγκελα Μέρκελ είχε απόλυτη ανάγκη. Την είχε στη γωνία. Ήταν ένα παράδειγμα κλασικής διπλωματίας στην ΕΕ.

Αλλά αυτό ήταν μόνο το θέαμα στο προσκήνιο. Αν κοιτάξετε πίσω από την κουρτίνα, θα διαπιστώσετε ότι, για την Ιταλία τουλάχιστον, τίποτα δεν έχει αλλάξει. Ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ESM) ήταν ήδη σε θέση να αγοράσει ιταλικά ομόλογα στην ελεύθερη αγορά. Το εργαλείο ήταν εκεί, απλά δεν είχε χρησιμοποιηθεί. Οι συμφωνηθείσες αλλαγές είναι ανεπαίσθητες. Η Ιταλία επιπλέον, πρέπει να υπογράψει ένα μνημόνιο κατανόησης, και να το υποβάλλει στην ίδια την τρόικα (Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και Ευρωπαϊκή Επιτροπή). Αυτή η διαδικασία θα είναι λιγότερο πατερναλιστική, ίσως πιο προσεγμένη
εξωτερικά. Αλλά δεν παύει να είναι μια διαδικασία.

Το πραγματικό πρόβλημα για τις αγορές ομολόγων από τον ESM, δεν έχει να κάνει με τους κανόνες, αλλά με το συνολικό όριο μεγέθους του ESM. Έχει ικανότητα δανεισμού στα 500 δισ ευρώ και αυτό το όριο δεν αλλάζει. Δεν έχει σημασία πόσο θα το εξετάσουμε έτσι ή αλλιώς, το ESM, πολύ απλά, δεν είναι αρκετά μεγάλο. Θα ρίξει μετοχικό κεφάλαιο στις ισπανικές τράπεζες. Θα πρέπει να αναχρηματοδοτήσει το πρόγραμμα για την Ελλάδα, την Ιρλανδία και την Πορτογαλία. Θα πρέπει σύντομα να αντιμετωπίσει την Κύπρο και, ποιος ξέρει, ίσως επίσης και τη Σλοβενία. Ένα πλήρες πρόγραμμα για την Ισπανία φαίνεται επίσης πιθανό. Δεν μπορώ να καταλάβω πώς μπορεί να χωρέσει και η Ισπανία κάτω από αυτή την ομπρέλα, καθώς και η αγορά ιταλικών ομολόγων.

Ένα από τα διδάγματα από την ιστορία των οικονομικών κρίσεων είναι ότι το μπαζούκας πρέπει να είναι μεγάλο για να είναι αποτελεσματικό. Το συγκεκριμένο δεν είναι. Ούτε ήταν το -μη λειτουργικό πλέον- πρόγραμμα καθησυχασμού των αγορών από την ΕΚΤ. Δεν μπόρεσε να αναχαιτίσει την κρίση, γιατί η δέσμευση της ΕΚΤ ήταν αυστηρά καθορισμένη - και επιπλέον αμφισβητείται από τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου της. Η ΕΚΤ ξόδεψε πάνω από 200 δις ευρώ για το πρόγραμμα αυτό, και όμως δεν λειτούργησε. Ο προϋπολογισμός του ESM για τις αγορές ομολόγων θα είναι χαμηλότερος.

Ο κ. Μόντι μπορεί να εξασφάλισε τη σωστή πολιτική συμφωνία, αλλά για να λύσει το πρόβλημα του μεγέθους του ESM, θα έπρεπε να βγάλει μια τραπεζική άδεια. Με αυτή, το ESM θα μπορούσε να αξιοποιήσει την ανώτατη δανειακή του ικανότητα σε ένα πιο ρεαλιστικό επίπεδο. Δεν θα είναι σε θέση να το κάνει αυτό τώρα.

Γι 'αυτό πιστεύω ότι ο πραγματικός νικητής της συνόδου κορυφής της περασμένης εβδομάδας δεν ήταν ο κ. Μόντι, αλλά η κ. Μέρκελ. Κατάφερε να κρατήσει τις υποχρεώσεις της Γερμανίας αμετάβλητες. Κάποιος θα πρέπει να μου εξηγήσει πώς μπορούμε να μην έχουμε καμία αλλαγή στις συνολικές υποχρεώσεις της Γερμανίας, ούτε στις πολιτικές της ΕΚΤ, αλλά η Ιταλία και η Ισπανία να μπορούν τώρα να είναι ασφαλείς όταν δεν ήταν ασφαλείς πριν από μία εβδομάδα.

Η συμφωνία για την Ισπανία ήταν οριακά καλύτερη - στα χαρτιά. Αλλά κι αυτή δεν είναι όπως φαίνεται. Βλέπω τρία εμπόδια:

1. Μια πολιτική παροχής ίδιων κεφαλαίων στις τράπεζες θα εξαρτηθεί από την πολιτική συμφωνία για την κοινή εποπτεία των τραπεζών. Εδώ είναι που η κα Μέρκελ μπορεί ακόμα να πάρει την εκδίκηση της. Μην περιμένετε να προχωρήσει εύκολα μια τέτοια πολιτική. Ένα ενιαίο τραπεζικό σύστημα θα είναι μια πολύ μεγάλη υπόθεση, και αμφιβάλλω ότι μπορεί να υπάρξει μια λογική συμφωνία μέχρι τον Οκτώβριο.

2. Μια άμεση ανακεφαλαιοποίηση τραπεζών μπορεί να απαιτήσει αλλαγή στη Συνθήκη του ESM. Ξέρω ότι αυτό το σημείο αμφισβητείται. Αξιωματούχοι της ΕΕ λένε ότι μπορούν να το κάνουν με απλή απόφαση. Αλλά δεν μπορώ να δω πώς μπορεί κανείς να αφήσει το ESM να χορηγήσει ίδια κεφάλαια στις τράπεζες άμεσα, όταν η Συνθήκη αναφέρει ρητά ότι ο ESM δανείζει χρήματα στα κράτη μέλη για αυτόν ακριβώς το σκοπό. Θα μπορούσε η συνθήκη συγκρότησης του ESM να μην αναφέρει αυτή τη σημαντική λεπτομέρεια; Ο επικεφαλής της επιτροπής προϋπολογισμού της Γερμανικής Βουλής φαίνεται επίσης να πιστεύει ότι μια αλλαγή της συνθήκης είναι πλέον απαραίτητη.

3. Το νέο εργαλείο, εξακολουθεί να περιορίζεται από τα ίδια συνολικά όρια χρηματοδότησης του ESM. Πιστεύω ότι οι ισπανικές τράπεζες θα χρειαστούν τελικά πολύ περισσότερα από τα 100 δισ ευρώ που διατίθενται για αυτό το πρόγραμμα, ειδικά αν πάρουμε υπόψη τις επιπτώσεις τόσο της κατάρρευσης της αγοράς ακινήτων, όσο και της ύφεσης. Το ESM είναι σοβαρά υπερφορτωμένο.

Το πιο σημαντικό γεγονός την περασμένη εβδομάδα κατά πάσα πιθανότητα δεν ήταν η συμφωνία κατά τη σύνοδο κορυφής, όσο η δήλωση της κας Μέρκελ ότι δεν θα υπάρχουν Ευρωομόλογα "για όσο ζω". Η πεποίθησή μου είναι ότι η δήλωση αυτή αποκαλύπτει ότι η κα Μέρκελ δεν εννοεί σοβαρά όσα λέει για την πολιτική ένωση, κατά τη διάρκεια των τελευταίων εβδομάδων. Η τακτική της μου θυμίζει την "θεωρία της Στέψης" της δεκαετίας του 1980: η Bundesbank συνήθιζε να λέει ότι η νομισματική ένωση ήταν αποδεκτή, αλλά μόνο μετά την ολοκλήρωση της πλήρους πολιτικής ένωσης. Ήταν ένας άλλος τρόπος να λες ποτέ. Πάντα υποψιαζόμουν ότι όλη αυτή η συζήτηση για μακροπρόθεσμες λύσεις μπορεί να είναι ένα τέχνασμα. Τώρα πια, ξέρουμε.

Εάν η κ. Μέρκελ έχει δίκιο και δεν θα υπάρξουν ευρωομόλογα στη διάρκεια της ζωής της, η ευρωζώνη δεν θα επιβιώσει. Χωρίς ομόλογα της ευρωζώνης ή αλλαγή της πολιτικής της ΕΚΤ, το χρέος της Ιταλίας και το χρέος της Ισπανίας, η ευρωζώνη και τα μέλη της - δεν είναι βιώσιμα. Αυτό ήταν μια πραγματικότητα την Τετάρτη, και παραμένει πραγματικότητα και σήμερα.

iskra