Κυριακή 11 Μαρτίου 2012

Σαν σήμερα γεννήθηκε ο Κορνήλιος Καστοριάδης.

16800.jpg"...Είναι η πρώτη φορά, όπου σε μία κοινωνία που δεν είναι θρησκευτική και θεοκρατούμενη βρισκόμαστε αντιμέτωποι στο ερώτημα: "μήπως πρέπει να μπει υπό έλεγχο η ίδια η ανάπτυξη της γνώσης;" - και τότε πώς μπορεί να μπει υπό έλεγχο δίχως να φτάσουμε σε μια δικτατορία;..."
"...Νομίζω ότι μπορούμε να θέσουμε μερικές απλές αρχές.
Πρώτα - πρώτα, ασφαλώς δεν θέλουμε και δεν πρέπει να θέλουμε μια απεριόριστη και άσκεπτη επέκταση της παραγωγής. Θέλουμε μιά παραγωγή και μια οικονομία που να είναι μέσον και όχι σκοπός της ανθρώπινης ζωής.
Δεύτερο, θέλουμε την ελεύθερη ανάπτυξη της γνώσης, αλλά δεν δικαιούμαστε να κάνουμε σαν να μην ξέρουμε ότι η ανάπτυξη αυτή εμπεριέχει κινδύνους τους οποίους δεν μπορούμε να ορίσουμε εκ των προτέρων.
Για να αντιμετωπίσουμε αυτούς τους κινδύνους, μας χρειάζεται αυτό που ο Αριστοτέλης ονόμαζε φρόνηση, μια ωραιότατη αρχαιοελληνική λέξη της οποίας το σημασιακό εύρος έχει περισταλθεί. Η φρόνηση είναι η υποκειμενική
δύναμη η οποία σας επιτρέπει να βρείτε τη σωστή απάντηση, ή περίπου τη σωστή απάντηση, σε καταστάσεις απέναντι στις οποίες ένας καθαρά λογικός υπολογισμός δεν σας δίνει απάντηση, σας δίνει τριακόσιες δυνατότητες. Χρειάζεται λοιπόν φρόνηση, και η πείρα δείχνει ότι η σημερινή τεχνογραφειοκρατία το τελευταίο πράγμα που κατέχει φυσικά είναι η φρόνηση. Διότι αυτή η τεχνογραφειοκρατία η ίδια κατέχεται από το παραλήρημα της απεριόριστης επέκτασης.
Η μόνη απάντηση, κατά τη γνώμη μου, είναι μια πραγματική δημοκρατία, η εγκαθίδρυση μιας διαδικασίας κριτικής σκέψης ή διαβούλευσης όσο το δυνατόν πιο πλατιάς και ανοιχτής, όπου να συμμετέχουν οι πολίτες στο σύνολο τους.
Και αυτό, με τη σειρά του, δεν είναι δυνατόν παρά μόνο αν οι πολίτες διαθέτουν πραγματική πληροφόρηση, πραγματική παιδεία, όχι απλώς "γνώσεις", και αν δίνονται στους πολίτες οι πραγματικές δυνατότητες να ασκήσουν στην πράξη την κρίση τους και την φόνηση τους..."
"...Δημοκρατική κοινωνία σημαίνει κοινωνία αυτόνομη. Αυτόνομη σημαίνει κυρίως κοινωνία που αυτοπεριορίζεται, όχι μόνο απέναντι στις ενδεχόμενες πολιτικές καταχρήσεις (π.χ. η πλειοψηφία θα μπορούσε να μη σέβεται τα δικαιώματα των μειοψηφιών), αλλά αυτοπεριορίζεται επίσης όσον αφορά τα έργα της και τους σκοπούς που προτείνει στον εαυτό της. Αυτά τα όρια δεν μπορούμε να τα χαράξουμε εκ των προτέρων, και γι' αυτό χρειάζεται η φρόνηση, αλλά αυτά τα όρια υπάρχουν, κι όταν καταλάβουμε ότι τα έχουμε ξεπεράσει, θα είναι εξ ορισμού πολύ αργά, όπως οι ήρωες της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας δεν καταλαβαίνουν ότι βρίσκονται μέσα στην ύβριν, στην υπερβολή, παρά μόνον όταν επέρχεται η καταστροφή.
Θα τελειώσω λέγοντας ότι η σημερινή κοινωνία είναι μέσα στην ύβριν και είναι θεμελιωδώς άφρων..."
(από διάλεξη που δόθηκε ςτις 19/2/1993 στη Φιλοσοφική Σχολή του Α.Π.Θ., με τίτλο "Οικολογία και Πολιτική").

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου