Μπορώ χωρίς αφεντικό

Με τον ΑΧΙΛΛΕΑ ΦΑΚΑΤΣΕΛΗ

Αν κάποιος πει ότι πλούτισε με σκληρή δουλειά, ρώτησέ τον: «Τίνος;».
ΝΤΟΝΑΛΝΤ ΜΑΡΚΕΣ Αμερικανός ποιητής και δημοσιογράφος (1878-1937) 

 Ενα νέο σύνθημα αρέσει πολύ στους κύκλους της αμήχανης ανεργίας τον τελευταίο καιρό: «Μπορούμε και χωρίς αφεντικά». Συνοψίζοντας με τον πιο εύληπτο τρόπο τα θεωρητικά ευρήματα της διεθνούς αντικαπιταλιστικής οικονομικής και πολιτικής θεωρίας, το σύνθημα παράγει ελπίδα. Κι αυτή μετουσιώνεται σε θέληση για δράση, κι έτσι προκύπτουν λαμπρά επεισόδια εργατικής αυτοδιαχείρισης εν μέσω βαθιάς συστημικής κρίσης. Το πιο πρόσφατο βρίσκεται κοντά μας, στη Θεσσαλονίκη. Σε μερικές βδομάδες, το αυτοδιαχειριζόμενο εργοστάσιο της Βιομηχανικής Μεταλλευτικής (ΒιοΜε) συμπληρώνει 6 μήνες (επανα)λειτουργίας και τα καταφέρνει τόσο καλά, που έχει μαγνητίσει το ενδιαφέρον του παγκόσμιου εργατικού ριζοσπαστισμού. Πρόσφατα το επισκέφθηκε η σούπερ σταρ του αντικαπιταλιστικού κινήματος, η Καναδή δημοσιογράφος και συγγραφέας Ναόμι Κλάιν, για να δει από κοντά το «εργασιακό πείραμα με τη διεθνή απήχηση» και να συμπεριλάβει την ιστορία του στο επόμενο βιβλίο της.

Αισιοδοξία ανέργων...
Εχει προηγηθεί το αλληλέγγυο ενδιαφέρον και η επικοινωνία της αυτοδιαχειριζόμενης ΒιοΜε με εργατικές επιτροπές από Αργεντινή, ΗΠΑ, Αυστραλία, Γερμανία, Ιταλία, Πολωνία, Δανία, Αυστρία, ακόμη κι από την Ιαπωνία. Ηδη η περίπτωση της ΒιοΜε φιγουράρει δίπλα στις πρωτοποριακές αυτοδιαχειριζόμενες αργεντίνικες επιχειρήσεις (Zanon κ.λπ.), έτσι που μια νέα αισιοδοξία διακατέχει τους απανταχού ανέργους - ότι δίπλα τους εξελίσσεται ένα παγκόσμιο κίνημα ανακατάληψης των παρατημένων εργοστασίων από τους εργάτες τους, αυτή τη φορά χωρίς αφεντικά και στη βάση της συνεργατικής δουλειάς, με αυτοδιαχείριση των μέσων και των προϊόντων της παραγωγής.
Το κίνημα υπάρχει. Κι όσο προσθέτει εμπειρίες τόσο αναλύεται θεωρητικά η δομή, η δράση και η προοπτική του. Και τόσο τροφοδοτείται ο προβληματισμός της επαναστατικής ορθοδοξίας, καθώς όσα συμβαίνουν στις αυτοδιευθυνόμενες επιχειρήσεις και τα εργοστάσια δεν συμπλέουν με τις κλασικές θεωρίες των ταξικών εργατικών αγώνων. Ετσι αντιμετωπίζεται καχύποπτα η εμπλοκή οικονομικών και κυβερνητικών παραγόντων ή κατεστημένων μεθόδων στην υπόθεση της αυτοδιαχείρισης. Κορυφαία προβλήματα αναδεικνύονται οι αδειοδοτήσεις (από τις κυβερνήσεις) για τη λειτουργία των αυτοδιαχειριζόμενων επιχειρήσεων και οι χρηματοδοτήσεις από κυβερνητικά προγράμματα μέσω ΜΚΟ.
Εργατική χειραφέτηση
Αυτές οι νησίδες εργατικής χειραφέτησης, αμφισβήτησης της καπιταλιστικής επιχειρηματικής νομιμότητας, κατάργησης της ιδιοκτησίας και των αφεντικών στην πράξη, απεξάρτησης από το γραφειοκρατικό συνδικαλισμό και την αντιπροσώπευση, μετατρέπονται σταδιακά σε στόχους καταστολής και επικρίσεων - από δεξιά και αριστερά. Τα κατειλημμένα εργοστάσια υποχρεώνονται να ζητήσουν οριστικές άδειες λειτουργίας, που οι κυβερνήσεις δεν τις παρέχουν, κρατώντας σε ομηρία τους καταληψίες-εργαζομένους, οι οποίοι συχνά, για να σταθούν στο περιβάλλον του καπιταλιστικού ανταγωνισμού και να νομιμοποιηθούν σ' αυτό, μεταλλάσσονται σε τυπικούς παίκτες της ελεύθερης αγοράς και ενσωματώνονται.
Εχει γραφτεί ότι μόνο στην Αργεντινή υπάρχουν πάνω από 300 αυτοδιαχειριζόμενοι εργασιακοί χώροι (όχι νεοσύστατες αυτοδιαχειριζόμενες επιχειρήσεις, αλλά προϋπάρχουσες, που είχαν πτωχεύσει ή εγκαταλειφθεί). Ελάχιστοι έχουν πάρει οριστική άδεια, ενώ αρκετοί δέχονται νομικές επιθέσεις, για να ξαναπεράσουν στα χέρια των πρώην αφεντικών τους, αφού τα ξελάσπωσαν οι καταληψίες εργάτες τους.
Ακόμη κι έτσι, όμως, αξίζει τον κόπο. Κι όπως διδάσκει η εμπειρία εκείνων που μπήκαν σ' αυτό τον κόπο, οι αποτυχίες δεν δηλώνουν αδυναμία, αλλά ανωριμότητα. Οχι των εργατών. Των άλλων, που κοιτάνε απ' έξω.

 http://www.enet.gr