Των Αριστείδη Αναγνώστου και Μαρίας Μπουρμπάκη
Για πολλούς τα θέματα του περιβάλλοντος περισσεύουν σε αυτή τη σκληρή συγκυρία. Η εύρεση εργασίας και η οικονομική αποκατάσταση αποτελούν πρωταρχικούς στόχους του ανθρώπου. Ωστόσο, αν οι καθημερινοί μας αγώνες για εργασία, παιδεία, αξιοπρέπεια δεν συμβαδίζουν με αυτούς για το περιβάλλον, τότε ξεχνάμε την πιο σημαντική παράμετρο, τη ζωή.
Τρεις τρομακτικές περιβαλλοντικές καταστροφές έλαβαν χώρα το τελευταίο διάστημα με πιο πρόσφατη την πετρελαιοκηλίδα που προκλήθηκε εξαιτίας διαρροής των εγκαταστάσεων της πετρελαϊκής εταιρίας Royal Dutch Shell στα ανοιχτά της Νιγηρίας. Πρόκειται για αδιευκρίνιστη ποσότητα πετρελαίου, που «δεν ξεπερνά τα 40.000 βαρέλια», όπως «καθησυχάζει» η εταιρία. Πέντε πλοία και δύο αεροσκάφη κινητοποιήθηκαν για να αντιμετωπίσουν το συμβάν, μεγάλες ποσότητες πετρελαίου όμως έφτασαν ως στις ακτές της Νιγηρίας, καθώς η Shell αρνήθηκε να το μαζέψει, δηλώνοντας πως δεν προέρχονταν από δική της διαρροή!
Τον Απρίλιο του 2010 μια άλλη πετρελαιοκηλίδα συντάραξε τον πλανήτη, εκείνη που προκλήθηκε από την εταιρία BP στον κόλπο του Μεξικού. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη καταστροφή που έχει προκληθεί ποτέ από πετρέλαια. Μερικά από τα αποτελέσματα που παρατηρήθηκαν είναι ο θάνατος 7.000 ζώων, 6.000 πτηνών, μερικών χιλιάδων κητωδών, καθώς και η ανεπάρκεια οξυγόνου στο βυθό της θάλασσας σε απόσταση έως και 300 μιλίων από το σημείο του ατυχήματος.
Στις 11 Μαρτίου συμπληρώθηκε ένας χρόνος από τον σεισμό και το πυρηνικό ατύχημα που τον ακολούθησε στη Φουκουσίμα, ατύχημα του οποίου η επικινδυνότητα ανήλθε στην κατηγορία 7 (την πιο υψηλή δηλαδή), όπως κι εκείνο του Τσερνομπίλ. Μια περιοχή 20 χιλιομέτρων γύρω από το πυρηνικό εργοστάσιο εκκενώθηκε, ενώ ανυπολόγιστες ποσότητες ραδιενέργειας εξαπλώθηκαν σε τεράστιες εκτάσεις γης και θάλασσας, με συνέπειες για ολόκληρο το ζωικό βασίλειο και φυσικά για τον άνθρωπο. Αποδείχθηκε έτσι πως η επιστήμη δεν μπορεί να αντιμετωπίσει την καταστροφή. Σήμερα, τα μέσα επιδεικτικά σιγούν σχετικά με την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί μετά το ατύχημα.
Είναι πλέον αδιαμφισβήτητο πως οι δύο πιο κερδοφόροι τομείς για το κεφάλαιο είναι εκείνοι της διαχείρισης της ενέργειας και των απορριμμάτων. Αναπτυσσόμενες χώρες όπως η Τουρκία, αγνοούν τον πυρηνικό κίνδυνο και επιδίδονται σε μικροπολιτικά παιχνίδια με στόχο την ανέγερση πυρηνικών εργοστασίων. Την ίδια στιγμή, πυρηνικά απόβλητα καταλήγουν είτε στο υπέδαφος χωρών του τρίτου κόσμου, είτε βυθισμένα σε κάποιον ωκεανό, μολύνοντας τεράστιες υποθαλάσσιες και θαλάσσιες εκτάσεις.
Η κλιματική αλλαγή και η περιβαλλοντική κρίση αποδεικνύεται έμπρακτα πως αντιμετωπίζονται ως ευκαιρία για τα κυρίαρχα παγκόσμια συμφέροντα, θυσιάζοντας στο βωμό του κέρδους τη ζωή και το οξυγόνο. Δεν είναι τυχαίο πως χιουμοριστική φράση «θα πληρώνουμε και τον αέρα που αναπνέουμε», αποτελεί πλέον μια πραγματικότητα. Στο ντοκιμαντέρ του Εξάντα «Πουλώντας αέρα», παρουσιάζεται το φρικιαστικό φαινόμενο αγοραπωλησίας δέντρων από πολυεθνικές με σκοπό την εξισορρόπηση του CO2 που οι ίδιες παράγουν.
Τι κι αν έγινε και φέτος η Παγκόσμια Σύνοδος για το κλίμα; Τα κράτη – μεγαλορυπαντές αρνούνται να αναλάβουν οποιαδήποτε ευθύνη, επικαλούμενοι την ανάπτυξη και την οικονομική και κοινωνική ευημερία. Ο στόχος για συγκράτηση της αύξησης της θερμοκρασίας κάτω από τους 2οC τα επόμενα χρόνια φαίνεται πλέον μακρινός, αποδεικνύοντας πως οι «από πάνω» ούτε θέληση, ούτε ικανότητα έχουν να προστατεύσουν το περιβάλλον.
Ερχόμενοι στα δικά μας, στην εποχή της εξαθλίωσης της χώρας, των εργαζομένων και των ζωών μας μέσω της εφαρμοζόμενης μνημονιακής πολιτικής λιτότητας, η Τρόικα και οι νεοφιλελεύθερες κυβερνήσεις ξεπουλάνε τη δημόσια περιουσία με σκοπό την εξασφάλιση οικονομικών πόρων που καλύπτουν τα συμφέροντά τους παρά τη «σωτηρία» μας.
Στην προσπάθεια αυτή ένας από τους κύριους στόχους τους ήταν και παραμένει η εκμετάλλευση, μέσω της πρότασης για παραχώρηση σε ιδιώτες επενδυτές, του χώρου του πρώην αεροδρομίου στο Ελληνικό. Η ιδέα δημιουργίας ενός μητροπολιτικού πάρκου που θα αποτελούσε την κύρια πηγή οξυγόνου και πρασίνου, συμβάλλοντας στην αναβάθμιση της χαμηλής ποιότητας διαβίωσης, στον ήδη πυκνοδομημένο αστικό ιστό, δεν χωράει στα σχέδιά τους.
Από τη δεκαετία του ’60 και μετά, ο οικοδομικός οργασμός έλαβε ανησυχητικές διαστάσεις. Ο πολεοδομικός χάρτης της Αθήνας μοιάζει με χάος, όπου οι ελεύθεροι χώροι με περιβαλλοντικό αποτύπωμα εκλείπουν. Παρόλα αυτά οι κυβερνήσεις του μνημονίου συνεχίζουν να υπερασπίζονται τη δημιουργία μιας παράκτιας τσιμεντούπολης με ελάχιστο πράσινο. Το βασικό επιχείρημα που προβάλλεται είναι το υποτιθέμενο υψηλό κόστος διαμόρφωσης του μητροπολιτικού πάρκου και οι νέες θέσεις εργασίας που θα μειώσουν την ανεργία, εντείνοντας ωστόσο τον εργασιακό μεσαίωνα. Στ πλαίσιο της οικονομικής επιχειρηματικής ανάπτυξης, αποτελεί έγκλημα να στερείς από το κοινωνικό σύνολο τον τελευταίο ανεκμετάλλευτο χώρο μελλοντικού πρασίνου με ελεύθερη πρόσβαση.
Στο επίπεδο της νοοτροπίας και των συλλογικών αντιλήψεων, βασικός παράγοντας της σημερινής κρίσης είναι και η μακροχρόνια επικυριαρχία του ιδιωτικού συμφέροντος της επιχειρηματικότητας από άτομα και κλειστές ομάδες ατόμων έναντι του συνόλου του δημοσίου συμφέροντος. Στο δομημένο περιβάλλον, αυτή η στρέβλωση καθρεφτίζεται στην άκρατη ιδιωτικοποίηση του δημόσιου χώρου που πλήττει το φυσικό περιβάλλον αλλά και την κοινωνική συνύπαρξη.
Η παραπάνω μορφή επιχειρηματικότητας προωθήθηκε και από την Εκκλησία, με πρόταση που υπέβαλε για τη δημιουργία φωτοβολταϊκού πάρκου έκτασης 3.500 στρεμμάτων στην περιοχή της Πεντέλης, η οποία έχει χαρακτηριστεί αναδασωτέα. Η Εκκλησία, αν και υποστήριξε ότι πρόκειται για ιδιόκτητη περιοχή, δεν έχει απαντήσει για το πώς μία τέτοια δασική έκταση βρέθηκε στην κατοχή της.
Η κατασκευή ΑΠΕ, αν και καθοριστική για την καταπολέμηση και τον περιορισμό της οικολογικής καταστροφής, στη συγκεκριμένη περιοχή θα είχε να προσφέρει λιγότερα θετικά περιβαλλοντικά αποτελέσματα συγκριτικά με την αναδάσωση. Η κίνηση αυτή ενδεχομένως να άνοιγε δρόμους σε ιδιώτες για την αυθαίρετη εκμετάλλευση ανάλογων περιοχών. Στην προκειμένη περίπτωση, η αντίδραση των κατοίκων και οργανώσεων λειτούργησε καταλυτικά για την απόσυρση της συγκεκριμένης τροπολογίας λίγες μέρες αφότου κατατέθηκε στη Βουλή, αποτελώντας ταυτόχρονα ανάχωμα σε αυτού του είδους τις πολιτικές επιλογές.
Συγκεκριμένα, ο πρώην υπουργός, Γ. Παπακωνσταντίνου, που αποδεικνύεται για μια ακόμα φόρα πιστός υπηρέτης των νεοφιλελεύθερων πολιτικών του μνημονίου, αφού ισοπέδωσε με αξιέπαινο τρόπο την οικονομία και τους εργαζόμενους, πέρασε στο περιβάλλον. Με διαδοχικά νομοθετήματα, ο εν λόγω κύριος ξεπούλησε δημόσια περιουσία, αποχαρακτήρισε δασικές εκτάσεις, παραχώρησε άδειες ανέγερσης οικοδομημάτων σε δασικούς και αρχαιολογικούς χώρους, έφερε τις χωματερές κοντά σε κατοικημένες περιοχές, χώρισε τους εργαζομένους στα χρυσορυχεία της Χαλκιδικής σε δύο στρατόπεδα. Γεγονότα που φυσικά δεν προβλήθηκαν από τα κυρίαρχα αστικά ΜΜΕ. Οι πολίτες όμως έστησαν και εδώ τις δικές τους δυναμικές εστίες αντίστασης. Από την Κερατέα μέχρι το Ελληνικό κι από τον Αχελώο έως τη Χαλκιδική, επιτεύχθηκαν σπουδαίες νίκες των κινημάτων και παραμερίστηκαν τα σχέδια για την καταστροφή του περιβάλλοντος και την πώληση δημόσιας γης.
Τα περιβαλλοντικά δυστυχήματα σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη γεννούν μια νέα τάξη πραγμάτων. Οι πρώτοι περιβαλλοντικοί μετανάστες είναι γεγονός και ο αριθμός τους αναμένεται να εκτιναχθεί λόγω της αύξησης της μέσης θερμοκρασίας της γης, της ερημοποίησης εκτάσεων και της ανόδου της στάθμης των θαλασσών.
Συνοψίζοντας, ο όρος «οικολογία» δεν εμπεριέχει μόνο την ανακύκλωση. Θα πρέπει όλοι/ες να αντιληφθούμε πως ο αγώνας για το περιβάλλον αποτελεί αγώνα για τη διασφάλιση και ανάπτυξη της ίδιας της ζωής. Η ριζοσπαστική οικολογία αναφέρεται στις έννοιες της αποανάπτυξης, της ελευθερίας, της αρμονικής συνύπαρξης με το περιβάλλον. Τα κινήματα για το περιβάλλον μας βρίσκουν στο πλάι τους. Η διεκδίκηση ενός καθαρότερου πλανήτη, είναι διεκδίκηση για μια καλύτερη ζωή, για εμάς και τις επόμενες γενιές. Το περιβάλλον μας ανήκει και το θέλουμε πίσω. Είναι πηγή ζωής, έμπνευσης και ελευθερίας.
rednotebook
Η κλιματική αλλαγή και η περιβαλλοντική κρίση αποδεικνύεται έμπρακτα πως αντιμετωπίζονται ως ευκαιρία για τα κυρίαρχα παγκόσμια συμφέροντα, θυσιάζοντας στο βωμό του κέρδους τη ζωή και το οξυγόνο. Δεν είναι τυχαίο πως χιουμοριστική φράση «θα πληρώνουμε και τον αέρα που αναπνέουμε», αποτελεί πλέον μια πραγματικότητα. Στο ντοκιμαντέρ του Εξάντα «Πουλώντας αέρα», παρουσιάζεται το φρικιαστικό φαινόμενο αγοραπωλησίας δέντρων από πολυεθνικές με σκοπό την εξισορρόπηση του CO2 που οι ίδιες παράγουν.
Τι κι αν έγινε και φέτος η Παγκόσμια Σύνοδος για το κλίμα; Τα κράτη – μεγαλορυπαντές αρνούνται να αναλάβουν οποιαδήποτε ευθύνη, επικαλούμενοι την ανάπτυξη και την οικονομική και κοινωνική ευημερία. Ο στόχος για συγκράτηση της αύξησης της θερμοκρασίας κάτω από τους 2οC τα επόμενα χρόνια φαίνεται πλέον μακρινός, αποδεικνύοντας πως οι «από πάνω» ούτε θέληση, ούτε ικανότητα έχουν να προστατεύσουν το περιβάλλον.
Ερχόμενοι στα δικά μας, στην εποχή της εξαθλίωσης της χώρας, των εργαζομένων και των ζωών μας μέσω της εφαρμοζόμενης μνημονιακής πολιτικής λιτότητας, η Τρόικα και οι νεοφιλελεύθερες κυβερνήσεις ξεπουλάνε τη δημόσια περιουσία με σκοπό την εξασφάλιση οικονομικών πόρων που καλύπτουν τα συμφέροντά τους παρά τη «σωτηρία» μας.
Στην προσπάθεια αυτή ένας από τους κύριους στόχους τους ήταν και παραμένει η εκμετάλλευση, μέσω της πρότασης για παραχώρηση σε ιδιώτες επενδυτές, του χώρου του πρώην αεροδρομίου στο Ελληνικό. Η ιδέα δημιουργίας ενός μητροπολιτικού πάρκου που θα αποτελούσε την κύρια πηγή οξυγόνου και πρασίνου, συμβάλλοντας στην αναβάθμιση της χαμηλής ποιότητας διαβίωσης, στον ήδη πυκνοδομημένο αστικό ιστό, δεν χωράει στα σχέδιά τους.
Από τη δεκαετία του ’60 και μετά, ο οικοδομικός οργασμός έλαβε ανησυχητικές διαστάσεις. Ο πολεοδομικός χάρτης της Αθήνας μοιάζει με χάος, όπου οι ελεύθεροι χώροι με περιβαλλοντικό αποτύπωμα εκλείπουν. Παρόλα αυτά οι κυβερνήσεις του μνημονίου συνεχίζουν να υπερασπίζονται τη δημιουργία μιας παράκτιας τσιμεντούπολης με ελάχιστο πράσινο. Το βασικό επιχείρημα που προβάλλεται είναι το υποτιθέμενο υψηλό κόστος διαμόρφωσης του μητροπολιτικού πάρκου και οι νέες θέσεις εργασίας που θα μειώσουν την ανεργία, εντείνοντας ωστόσο τον εργασιακό μεσαίωνα. Στ πλαίσιο της οικονομικής επιχειρηματικής ανάπτυξης, αποτελεί έγκλημα να στερείς από το κοινωνικό σύνολο τον τελευταίο ανεκμετάλλευτο χώρο μελλοντικού πρασίνου με ελεύθερη πρόσβαση.
Στο επίπεδο της νοοτροπίας και των συλλογικών αντιλήψεων, βασικός παράγοντας της σημερινής κρίσης είναι και η μακροχρόνια επικυριαρχία του ιδιωτικού συμφέροντος της επιχειρηματικότητας από άτομα και κλειστές ομάδες ατόμων έναντι του συνόλου του δημοσίου συμφέροντος. Στο δομημένο περιβάλλον, αυτή η στρέβλωση καθρεφτίζεται στην άκρατη ιδιωτικοποίηση του δημόσιου χώρου που πλήττει το φυσικό περιβάλλον αλλά και την κοινωνική συνύπαρξη.
Η παραπάνω μορφή επιχειρηματικότητας προωθήθηκε και από την Εκκλησία, με πρόταση που υπέβαλε για τη δημιουργία φωτοβολταϊκού πάρκου έκτασης 3.500 στρεμμάτων στην περιοχή της Πεντέλης, η οποία έχει χαρακτηριστεί αναδασωτέα. Η Εκκλησία, αν και υποστήριξε ότι πρόκειται για ιδιόκτητη περιοχή, δεν έχει απαντήσει για το πώς μία τέτοια δασική έκταση βρέθηκε στην κατοχή της.
Η κατασκευή ΑΠΕ, αν και καθοριστική για την καταπολέμηση και τον περιορισμό της οικολογικής καταστροφής, στη συγκεκριμένη περιοχή θα είχε να προσφέρει λιγότερα θετικά περιβαλλοντικά αποτελέσματα συγκριτικά με την αναδάσωση. Η κίνηση αυτή ενδεχομένως να άνοιγε δρόμους σε ιδιώτες για την αυθαίρετη εκμετάλλευση ανάλογων περιοχών. Στην προκειμένη περίπτωση, η αντίδραση των κατοίκων και οργανώσεων λειτούργησε καταλυτικά για την απόσυρση της συγκεκριμένης τροπολογίας λίγες μέρες αφότου κατατέθηκε στη Βουλή, αποτελώντας ταυτόχρονα ανάχωμα σε αυτού του είδους τις πολιτικές επιλογές.
Συγκεκριμένα, ο πρώην υπουργός, Γ. Παπακωνσταντίνου, που αποδεικνύεται για μια ακόμα φόρα πιστός υπηρέτης των νεοφιλελεύθερων πολιτικών του μνημονίου, αφού ισοπέδωσε με αξιέπαινο τρόπο την οικονομία και τους εργαζόμενους, πέρασε στο περιβάλλον. Με διαδοχικά νομοθετήματα, ο εν λόγω κύριος ξεπούλησε δημόσια περιουσία, αποχαρακτήρισε δασικές εκτάσεις, παραχώρησε άδειες ανέγερσης οικοδομημάτων σε δασικούς και αρχαιολογικούς χώρους, έφερε τις χωματερές κοντά σε κατοικημένες περιοχές, χώρισε τους εργαζομένους στα χρυσορυχεία της Χαλκιδικής σε δύο στρατόπεδα. Γεγονότα που φυσικά δεν προβλήθηκαν από τα κυρίαρχα αστικά ΜΜΕ. Οι πολίτες όμως έστησαν και εδώ τις δικές τους δυναμικές εστίες αντίστασης. Από την Κερατέα μέχρι το Ελληνικό κι από τον Αχελώο έως τη Χαλκιδική, επιτεύχθηκαν σπουδαίες νίκες των κινημάτων και παραμερίστηκαν τα σχέδια για την καταστροφή του περιβάλλοντος και την πώληση δημόσιας γης.
Τα περιβαλλοντικά δυστυχήματα σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη γεννούν μια νέα τάξη πραγμάτων. Οι πρώτοι περιβαλλοντικοί μετανάστες είναι γεγονός και ο αριθμός τους αναμένεται να εκτιναχθεί λόγω της αύξησης της μέσης θερμοκρασίας της γης, της ερημοποίησης εκτάσεων και της ανόδου της στάθμης των θαλασσών.
Συνοψίζοντας, ο όρος «οικολογία» δεν εμπεριέχει μόνο την ανακύκλωση. Θα πρέπει όλοι/ες να αντιληφθούμε πως ο αγώνας για το περιβάλλον αποτελεί αγώνα για τη διασφάλιση και ανάπτυξη της ίδιας της ζωής. Η ριζοσπαστική οικολογία αναφέρεται στις έννοιες της αποανάπτυξης, της ελευθερίας, της αρμονικής συνύπαρξης με το περιβάλλον. Τα κινήματα για το περιβάλλον μας βρίσκουν στο πλάι τους. Η διεκδίκηση ενός καθαρότερου πλανήτη, είναι διεκδίκηση για μια καλύτερη ζωή, για εμάς και τις επόμενες γενιές. Το περιβάλλον μας ανήκει και το θέλουμε πίσω. Είναι πηγή ζωής, έμπνευσης και ελευθερίας.
rednotebook
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου