Ο περιβόητος νόμος 4009/2011 για τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας είναι άκρως επικίνδυνος, διότι πριν απ΄ όλα τείνει να διαλύσει τη θεσμική υπόσταση του πανεπιστημιακού collegium. Δηλαδή την πρωταρχική αρχή ακαδημαϊκότητας στο Πανεπιστήμιο τύπου Χούμπολτ, ότι οι πανεπιστημιακές υποθέσεις δέον να αποφασίζονται από συν-αδέλφους, ελεύθερους και ισότιμους μεταξύ τους. Μέσα σε μία ακαδημαϊκή «κοινότητα», ως πανεπιστημονική διασταύρωση οπτικών γωνιών, ώστε να μπορέσει να ευδοκιμήσει πνεύμα διεπιστημονικό, σφαιρικό, πολύπλευρο, κριτικό. Μακριά
από το μακρύ χέρι της πολιτικής εξουσίας, αλλά και από τις κερδαλέες σειρήνες της άλλης μεγάλης πλανεύτρας, της καλούμενης «αγοράς».
Υπό το κράτος του νέου νόμου, ωστόσο, καθένας πανεπιστημιακός δάσκαλος θα απομένει εφεξής μόνος, έρημος κι ανυπεράσπιστος. Ως ανέστια ύπαρξη, μέσα σε χώρους άδειους από συνεργασία, όπου κυκλοφορούν βλέμματα αδειανά, δηλαδή αδιάφορα για τον διπλανό. Φοβούμαστε ότι εδώ θίγεται στη ρίζα της η ίδια η κληροδοτημένη από τον αρχαιοελληνικό πολιτισμό έννοια του «προσώπου», ως όντος ικανού να στρέφει τη ματιά και το ενδιαφέρον στους άλλους, με την ελπίδα μιας αυθεντικής συναναστροφής μαζί τους.
Με το να αποξενώνεται κανείς από τους άλλους μέσα στον ίδιο ακαδημαϊκό χώρο, θα αποξενώνεται εν τέλει κι από τον εαυτό του, ως επιστήμονας και άνθρωπος. Χωρίς τους χυμούς της ουσιαστικής, παλλόμενης επιστημονικής και ακαδημαϊκής επικοινωνίας, θα αποξεραίνεται κι η δική του επιστημοσύνη, θα στεγνώνει και η δική του ανθρωπιά. Στερημένος από τον ενιαίο φορέα διδασκόντων, που αποτελούσε κατά βάση ο Τομέας, θα στέκει απομονωμένος σε σχέση με τους κατ΄ όνομα συναδέλφους και ομοτέχνους του.
Μόνος θα στέκει κι απέναντι στον εν δυνάμει εργοδότη του (Συμβούλιο του Ιδρύματος και Κοσμήτορα). Και ανάμεσα σ΄ αυτούς τους δύο ξέρουμε από πριν ποιος θα έχει το πάνω χέρι. Ως προς αυτό το τελευταίο, νωρίς μας έχει προϊδεάσει, άλλωστε, ο αρκετά παρεξηγημένος Adam Smith. Αναλώσιμος εργαζόμενος θα είναι ο καθηγητής, όπως και κάθε άλλος πλέον σε αυτό το ανθρωποβόρο σύστημα, που λέγεται νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός, υπό την ηγεμονία της διεθνούς των κατόχων χρήματος.
Ποια παράδοση, ποια αριστεία, ποια ακαδημαϊκή μονάδα θα μπορούν να συμπήξουν άτομα με φρόνημα «ο καθένας για τον εαυτό του, για τη δική του επιβίωση», σε πλήρη ανταγωνισμό, άρα με καχυποψία κι απουσία επικοινωνίας με τους άλλους επιστήμονες; Ούτε καν υποτυπώδες ανθρώπινο κλίμα, πολύ λιγότερο ακαδημαϊκό κιόλας, δεν μπορεί να εμπεδωθεί σε παρόμοια καταθλιπτική κατεύθυνση.
Γίνεται φανερό ότι εδώ δεν πρόκειται απλώς για ένα «άλλο» σύστημα διοίκησης, σε σχέση με αυτό που γνωρίσαμε και σε γενικές γραμμές εκτιμήσαμε. Πρόκειται για διάβρωση του επίστασθαι και του φιλοσοφείν, για ισχυρό πλήγμα στους ίδιους τους όρους άσκησης των επιστημών. Ακριβώς το αντίθετο από ό,τι θα μπορούσε να αποκληθεί γενικεύσιμο συμφέρον της κοινωνίας, κάποια ιδέα κοινού καλού, τέλος πάντων.
Και όμως, ένα μικρό και προνομιούχο τμήμα της κοινωνίας σ΄ αυτό ακριβώς προσβλέπει και μάλιστα ως στρατηγική επιλογή. Δηλαδή σε μία ανώτατη παιδεία της ετοιμοπαράδοτης και mainstream γνώσης, σε δραστικό συνδυασμό ημιμάθειας και συνειδητής αποσιώπησης της δυνατότητας ότι «τα πράγματα δύνανται άλλως έχειν». Κανείς μάλλον δεν θα το συμβουλεύει ανοιχτά, αλλά το γενικό νόημα θα είναι τούτο: «Μην ενσπείρετε ουτοπικές ιδέες στους εξουσιαζομένους κι απαλλαγείτε σεις οι ίδιοι οι διδάσκοντες από αυτές το συντομότερο δυνατόν. Ίσως από αυτό να εξαρτηθεί, εξάλλου, και η όποια περαιτέρω ακαδημαϊκή σταδιοδρομία σας».
Επείγει, λοιπόν, η συσπείρωση ευρύτερων δυνάμεων για την υπεράσπιση της δημοκρατίας και της κοινωνίας. Διότι αυτές είναι οι βασικές αξίες που σε τελική ανάλυση τίθενται εν αμφιβόλω. Αυτές φλέγεται ο νεοφιλελεύθερος ζηλωτισμός να στιγματίσει ως ουτοπικές ιδέες, σαν να ήταν μιάσματα. Στα πανεπιστημιακά πράγματα το ισοδύναμο, λίγο-πολύ, αυτών των κεντρικών ιδεών είναι η πλήρης αυτοδιοίκηση των ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και η ακαδημαϊκή ελευθερία σε συνθήκες ουσιαστικής συνεργασίας, για το καλό της επιστήμης και της κοινωνίας. Νά γιατί εναντιωνόμαστε τόσο έντονα απέναντι στο συγκεκριμένο νομοθέτημα, διαβάζοντάς το πίσω από τις γραμμές του. Και σ’ αυτό συμφωνούμε πολλοί, περισσότεροι από όσο νομίζεται.
rednotebook
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου