Η εποχή των Μνημονίων

του Φώτου Λαμπρινού

Με την κατάρρευση των δυναστειών (Καραμανλής-Παπανδρέου) έκλεισε οριστικά ο κύκλος της αποκαλούμενης «μεταπολίτευσης». Η χώρα μας, από την αρχή της δεύτερης δεκαετίας του 21ου αιώνα, εισήλθε στην «Εποχή των Μνημονίων». Βέβαια, ο νέος αρχηγός του ΠΑΣΟΚ, λόγω ονόματος, παραπέμπει στον Μεσοπόλεμο, και ιδίως στη θλιβερή Βαϊμάρη, που, αν το ψάξουμε κάπως, διακρίνουμε (με επίκεντρο το 1931) πολλά κοινά σημεία με τη δική μας σημερινή κατάσταση: η διεθνής οικονομική κρίση 1929-1931 (ανεργία, ανέχεια, απεργίες), ο πολυκομματισμός στις αλλεπάλληλες εκλογές της Γερμανίας (γύρω στα εννέα κόμματα προβλέπεται ότι θα εισέλθουν στη νέα ελληνική Βουλή), τα ιδεολογήματα του ναζισμού και η ρητορική του Χίτλερ, με αποκλειστικό αποδέκτη τους ίδιους τους Γερμανούς (θέμα μεταναστών και αντικομμουνισμού από την ελληνική λαϊκή Δεξιά), η συμπεριφορά του ΚΚ Γερμανίας και η εμμονή του Τέλμαν αφενός στους σοσιαλφασίστες και αφετέρου στη σοβιετικού τύπου λαϊκή κυριαρχία (ακριβώς όπως το ΚΚΕ), τέλος, ο εμπρησμός του
Ράιχσταγκ (πβ. το σύνθημα «Να καεί, να καεί το… η Βουλή»). Το σίγουρο είναι ότι οι «σοσιαλφασίστες» θα βρεθούν τον Μάιο, με τη βοήθεια του ενορχηστρωμένου μηχανισμού παραπληροφόρησης, στα έδρανα της εξουσίας, ενώ τον ίδιο μήνα θα εισέλθουν στη Βουλή νέα άνθη, εθνικοσοσιαλιστικά, με μικρό σχετικά ποσοστό, αλλά με λαμπρό μέλλον.
Ταυτοχρόνως, έχουμε μια δημοσιογραφική συμπεριφορά, ηλεκτρονική και έντυπη, ανάλογη με αυτήν του «Φόλκισε Μπεομπάχτερ», όπου για χάρη της εκάστοτε προπαγάνδας ξεχνιούνται ή αποσιωπούνται βασικά ερωτήματα, όπως τι έλεγε ο κ. Βενιζέλος το καλοκαίρι του 2011 ή τον Οκτώβριο του ίδιου χρόνου, όταν, προκειμένου να δικαιολογήσει και να στηρίξει το PSI, υποσχόταν πλεόνασμα το 2012. Αντ’ αυτού, διεσώθησαν ασφαλώς οι τράπεζες και έμειναν ελεύθερες να συνεχίσουν το κερδοφόρο έργο τους, ενώ αφέθηκαν στην τύχη τους τα Ασφαλιστικά Ταμεία (με φαιδρές υποσχέσεις περί παραχώρησης κρατικής περιουσίας), και οι μικροεπενδυτές των ομολόγων. Όσο για το πλεόνασμα, αυτό μετατίθεται, όπως και επί Παπακωνσταντίνου, για το απώτερο μέλλον, με σίγουρη και την επόμενη διάψευση.
Κάποιος ξένος σχολιαστής αναρωτήθηκε πού είναι οι πλούσιοι Έλληνες και γιατί δεν συνεισφέρουν στο «Ταμείο Αλληλεγγύης» φανερά, ώστε να τονώσουν το ηθικό των απελπισμένων συμπατριωτών τους. Πού είναι αλήθεια οι επιχειρηματίες του τζόγου, οι εργολάβοι και κατασκευαστές δημοσίων έργων, οι σουπερμαρκετάδες που μας προτρέπουν, μαζί με τους παπάδες, να αφήνουμε, σε ειδικά καροτσάκια, τρόφιμα για τους φτωχούς, ενώ οι ίδιοι δεν έχουν τοποθετήσει ούτε ένα καροτσάκι για τις δικές τους εισφορές. Όσο για την Εκκλησία, ποια είναι η προέλευση των χρημάτων που προτίθεται να επενδύσει για τα φωτοβολταϊκά στην Πεντέλη, ποιος χειρίζεται αυτά τα χρήματα, αν φορολογούνται και πόσο ακόμα θα παραμένει στο απυρόβλητο η εκκλησιαστική περιουσία, τη στιγμή που σε άλλες χώρες, εξίσου θρησκευόμενες με τη δική μας, η περιουσία αυτή δημεύεται ή αξιοποιείται με δραστικές κρατικές παρεμβάσεις. Ο ελληνικός κλήρος, ως γνωστόν, δεν υπηρετεί μόνον τα θεία, ψηφίζει κιόλας και είναι γνωστές οι διασυνδέσεις αρχηγών και στελεχών των κομμάτων εξουσίας με τις εκκλησιαστικές ή παραεκκλησιαστικές οργανώσεις. «Δεν θέλουμε συσσίτια, τα λεφτά σας θέλουμε», έγραφε προ καιρού η Σώτη Τριανταφύλλου. Ακούει κανείς;
Τι σημαίνει ωστόσο «Εποχή των Μνημονίων». Σημαίνει ότι η Ελλάδα δεν θα είναι πλέον όπως τη γνωρίζαμε μέχρι τώρα. Το μεγάλο όραμα «μια θέση στο δημόσιο», μετατρέπεται στο «μια θέση στο Ταμείο Ανεργίας». Τα δύο μεγάλα κόμματα, που έπαψαν να είναι μεγάλα, εκμετρούν τον βίο τους με ταχείς ρυθμούς, και στις επόμενες εκλογικές αναμετρήσεις θα συνιστούν μορφώματα προς αποφυγήν. Το ζητούμενο δεν είναι πλέον τα κόμματα, αλλά τα πρόσωπα και η αξιοπιστία τους. Θα επιβεβαιώνεται καθημερινά, και για αρκετό διάστημα, το «μαζί τα φάγαμε» του Πάγκαλου, με τα ατέλειωτα σκάνδαλα για μίζες και «κίνητρα» σε όλη τη δημόσια διοίκηση. Το «μια θέση στο δημόσιο» θα πάψει πλέον να σημαίνει «μια βίλα με ασανσέρ» έξω από τη Χαλκίδα. Οι επιδοτήσεις, μέσω των αγροτικών συνεταιρισμών, δεν θα συντηρούν καθημερινά τα σκυλάδικα της επαρχίας. Τα εφάπαξ των στρατιωτικών δεν θα μετατρέπονται σε μπουτίκ με γυναικεία εσώρουχα για τις κόρες τους. Τα Lexus, τα Cayenne και τα ΧR5 θα σκουριάζουν σε μάντρες, ενώ τα εξοχικά, τα φουσκωτά και τα κινητά θα τείνουν προς εξαφάνιση ή έστω προς αισθητή μείωση.
Τι άλλο σημαίνει, ωστόσο, αυτή η νέα εποχή; Την ισχυρή πλέον αντίληψη ότι χωρίς γνώσεις και επιδεξιότητα δεν θα μπορεί κανείς να επιβιώσει. Με άλλα λόγια, την αλλαγή του περιεχομένου της παιδείας με στόχο την εξασφάλιση δεξιοτήτων, που μετατρέπονται σε παραγωγικό έργο, αμέσως εμπορεύσιμο και κερδοφόρο. Με άλλα λόγια, ριζική μεταστροφή των γνωστικών αντικειμένων από τη θεωρία στην πράξη, με σοβαρές συνέπειες στην έρευνα και τις ανθρωπιστικές επιστήμες. Σημαίνει επίσης ότι το «επιχειρείν» δεν μπορεί να στηρίζεται σε κόλπα και κομπίνες διασυνδέσεων και ευμενών μεταχειρίσεων, αλλά στη βαθιά γνώση του εκάστοτε αντικειμένου και στην επίπονη εργασία. Ο καταναλωτισμός στον οποίο επιδοθήκαμε, όλοι μας, την τελευταία εικοσαετία, απεβίωσε ανεπιστρεπτί και θα πρέπει να συμμορφωθούμε με αυτό που κοροϊδεύουμε, όταν ειρωνευόμαστε τους Ευρωπαίους που αγοράζουν τρεις φέτες ζαμπόν ή πέντε φέτες τυρί. Το καθιερωμένο, εδώ και χρόνια, «ο χειρότερος εχθρός είναι ο γείτονας», θα αλλοιωθεί με την επιστροφή στη γειτονιά των φτωχών, όταν ο διπλανός ήταν συνάνθρωπος και αρωγός στις καθημερινές ανάγκες των γειτόνων. Τέλος, με την αισθητή μείωση, μέχρις εξαφανίσεως, της «κομματικής πελατείας», έκαστος θα υποχρεωθεί να ψηφίζει σύμφωνα με την ιδεολογία, τα οράματα και τις πολιτικές του επιλογές, στο πλαίσιο μιας πιο καθαρής ταξικής συμπεριφοράς. Επιστροφή στην ταξική κοινωνία; Μάλλον όχι. Επιστροφή στη γνώση της αληθινής μας υπόστασης και στη συνείδηση των πραγματικών δυνατοτήτων μας. Ή τουλάχιστον στην αναζήτησή τους. Κάτι είναι κι αυτό.
enthemataτου