Για έναν θεωρητικό των καιρών μας, αυτό που χαρακτηρίζει τον ύστερο κυνικό καπιταλισμό που ζούμε είναι το ηθικό πρόταγμα του «ως εάν». Μας βάζουν –λέει– να ζούμε ως εάν να είμαστε ελεύθεροι. Είμαστε γεμάτοι από ευκαιρίες, αλλά χωρίς δυνάμεις να τις εκπληρώσουμε. Προσδοκίες μπορεί να έχουμε, αλλά ως εκεί. Στα δικαιώματά μας δεν έχει μείνει παρά ένας ελάχιστος πυρήνας αγώγιμος, καμία υποχρέωση υλοποίησης και εφαρμογής τους εκ μέρους του κράτους. Περισσότερο από ποτέ, τα κοινωνικά δικαιώματα παρουσιάζονται ως ευκαιρίες απολύτως εξαρτώμενες από τους «διαθέσιμους πόρους», με τον αυτό τρόπο που τα ατομικά παρουσιάζονται ως «ευκαιρίες» εξαρτώμενες των δυνατοτήτων του καθενός. Σαν να έχει ξεχαστεί η περίφημη «αδιαιρετότητα» των δικαιωμάτων, το domino effect δηλαδή της παραβίασης του ενός στα άλλα. Όταν «δεν υπάρχουν πόροι», τότε οι κόκκινες γραμμές γίνονται κόκκινες κορδέλες, όπως μάθαμε για τα καλά εσχάτως. Η παραβίαση των κοινωνικών δικαιωμάτων δεν συνιστά απλώς παραβίαση «κεκτημένων» αλλά απαξίωση του σκληρού πυρήνα της πολιτικής αυτονομίας και ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Αυτό συμβαίνει σήμερα. Η ιδεολογική πλαισίωση της ακύρωσης αυτών που καθιστά τους ανθρώπους υποκείμενα δικαίου είναι η έννοια της θυσίας σε συνδυασμό με αυτήν της ευθύνης και ταυτόχρονα την ισχυρή κανοναρχία της αλήθειας την οποία μόνο οι ιθύνοντες και αυτοί που «υπεύθυνα θυσιάζουν» γνωρίζουν. Οι άλλοι –εμείς δηλαδή– είναι ανεύθυνοι, «μη αγαθοί» πολίτες οι οποίοι δεν έχουν καταλάβει το διακύβευμα της «σωτηρίας της πατρίδας».
Εμείς όμως έχουμε (άλλη) άποψη: και δεν θα αφήσουμε να σφετεριστούν ούτε την έννοια της ευθύνης, ούτε την έννοια της θυσίας, ούτε τέλος, την ίδια την ιδιότητα του πολίτη.
Ως πρωτοβουλία για την υπεράσπιση της κοινωνίας και της δημοκρατίας, προσπαθούμε να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις της ιδεολογικής αντιστροφής, της θεωρητικής ήττας των παραπάνω αντιλήψεων. Όχι επειδή είμαστε ανεύθυνοι. Ακριβώς, επειδή διαισθανόμαστε την ευθύνη να μιλήσουμε, να παρέμβουμε και να δηλώσουμε παρών σε μια κοινωνία που αποδιαρθρώνεται και μια δημοκρατία που εκφυλίζεται.
Διότι, απλώς, ορίζουμε αλλιώς την ευθύνη. Υπεύθυνος δεν είναι αυτός που απολογείται για την ήττα της εργασίας, αλλά αυτός που αντιστέκεται. Υπεύθυνος δεν είναι αυτός που λανσάρει ως ρεαλισμό την υποταγή στον νεοφιλελεύθερο κυνισμό, αλλά αυτός που συγκροτεί πολιτικό περιεχόμενο και στρατηγική ενάντια στο νεοφιλελευθερισμό. Ρεαλιστής δεν είναι αυτός που ονομάζει τον ευρωπαϊκό εφιάλτη όνειρο ή κάνει πως δεν τον βλέπει. Ρεαλιστής είναι αυτός που βλέπει ότι αυτήν τη στιγμή διαλύεται όχι μόνο η Ελλάδα και αύριο ο υπόλοιπος ευρωπαϊκός νότος, αλλά η ίδια η ευρωπαϊκή ιδέα. Ευρωπαϊστής δεν είναι αυτός που διαλύει την ιδέα ότι μια πολιτική Ευρώπη αξίζει, ομνύοντας στη νεοφιλελεύθερη καρικατούρα της. Τέλος, «αγαθός πολίτης» δεν είναι αυτός που αποστρέφεται τη συλλογικότητα η οποία αναζητεί τη χαμένη τιμή της δημοκρατίας της, αλλά αυτός που τη δημιουργεί και την αναπαράγει.Σε αυτά συγκλίνουμε και από αυτά ξεκινάμε. Σε άλλα μπορεί να αποκλίνουμε, ωστόσο θα κάνουμε ό,τι μπορούμε για να μην αφήσουμε να κυριαρχήσει ο φετιχισμός αυτών που μας κάνουν να διαφέρουμε, αυτών που μας χωρίζουν. Αυτό θέλει προσπάθεια για διανοουμένους που προέρχονται από την ιδεολογική μήτρα που λέγεται αριστερά.
Αλλά, οι καιροί το ζητάνε. Ο «ναρκισσισμός της διαφοράς», όπως εύστοχα ονομάστηκε από κάποιον φίλο αυτή η νόσος που καταδυναστεύει το χώρο μας, είναι ίδιον της ιδιώτευσης και της αυτοαναφορικότητας. Για το λόγο αυτό, προσπαθούμε να συγκροτήσουμε έναν θεωρητικά συνεκτικό – όχι όμως ιδεολογικά στεγανό – πόλο ο οποίος θα μπορεί να συμβάλει με όλες του τις δυνάμεις στο λεγόμενo agenda setting στην Ελλάδα και την Ευρώπη. Διότι, το να διαφωνείς στα σημεία της ατζέντας είναι βατό. Το να διαφωνείς στη συγκρότηση της ατζέντας θέτει επιπλέον δυσκολίες. Το ζητούμενο δηλαδή είναι να μπορέσουμε να εκτοπίσουμε το κυρίαρχο αφήγημα της ελληνικής κρίσης και να συμβάλουμε στην ανατροπή των επι μέρους ιστοριών του, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό.
Για το λόγο αυτό έχει κομβική σημασία η ευρωπαϊκή διάσταση του εγχειρήματος. Η απήχηση αυτών των αντιλήψεών μας στο εξωτερικό τροφοδοτεί και τη δυναμική στο εσωτερικό, αλλά και αντιστρόφως: σε μια στιγμή που πληθαίνουν οι – ομολογουμένως ετερόκλητες - φωνές «υπέρ της Ελλάδας» εκτός, έχει σημασία η τροφοδοσία αυτής της ειλικρινούς αλληλεγγύης με απτή υπεύθυνη και σοβαρή τεκμηρίωση του τι πραγματικά συμβαίνει στην ελληνική κοινωνία σήμερα. Αλλιώς, υφέρπει ο κίνδυνος ενός νεοελληνικού οριενταλισμού έναντι των «πτωχής πλην υπερήφανης χώρας που γέννησε τη δημοκρατία» και άλλα τέτοια...Για το λόγο αυτό, η πρωτοβουλία μας ξεκίνησε με ένα κείμενο που μεταφράστηκε σε επτά γλώσσες αλλά δεν τελείωσε σε αυτό. Ας ξεκαθαρίσουμε προς αποφυγήν καλο- ή κακοπροαίρετων παρεξηγήσεων ότι στόχος δεν είναι η κομματική μετάλλαξη. Προσδοκία είναι να συγκροτήσουμε την ταυτότητά μας μιλώντας με αυτούς τους κοινωνικούς χώρους που μπορούν να μεταφέρουν καλύτερα από οποιονδήποτε άλλο το βίωμα της κρίσης και της χρεοκοπίας, της φτώχειας και του αποκλεισμού. Το βίωμα αυτό θέλουμε να πλαισιώσουμε, να δώσουμε στην τόσο σημαντική δουλειά πεδίου που διεξάγεται στην Ελλάδα σήμερα ένα ακόμη βήμα έκφρασης, μια δυνατότητα σύνθεσης με τις αντιλήψεις μας. Με αυτήν τη στρατηγική κινούμαστε προσβλέποντας στην ερχόμενη δημόσια παρουσία της πρωτοβουλίας και της συγκρότησης ενός πυρήνα στη Θεσσαλονίκη.
Η πρωτοβουλία αυτή είναι μια κύηση της συγκυρίας που χαρακτηρίζεται από την επείγουσα ανάγκη δημιουργίας ηγεμονικών όρων συγκρότησης πολιτικού λόγου με την έννοια που χρησιμοποίησα προηγουμένως.
Υπάρχει μια κατηγορία ζητημάτων για τα οποία δεν είναι δυνατή παρά η ξεκάθαρη τοποθέτηση. Σε συνθήκες κρίσης, σε συνθήκες οριακότητας, τα ζητήματα αυτά οξύνονται. Έτσι αντιλαμβανόμαστε την ευθύνη μας για την υπεράσπιση της κοινωνίας και της δημοκρατίας στην Ελλάδα και την Ευρώπη. Το κείμενο στηρίζεται στην ομιλία του Δημήτρη Χριστόπουλου στην πρώτη ανοιχτή εκδήλωση της Πρωτοβουλίας για την υπεράσπιση της κοινωνίας και της δημοκρατίας (1.3.2012).
rednotebook
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου