Ελλάδα, το κράτος σε μόνιμη κατάσταση έκτακτης ανάγκης

Του Παναγιώτη Γρηγορίου

Το μήνα Αύγουστο, θα πηγαίνουμε από την έκπληξη στην ανάκαμψη γιατί ανάμεσα σε αυτές τις δύο πανσελήνους τα γεγονότα συγκρούονται. Έπειτα οι Κυκλάδες αναμφισβήτητα, αποτελούν για ακόμη μια φορά την είδηση των διάφορων γεγονότων, που προέρχονται πάντα από την κρίση ή που θεωρούνται ως τέτοια. Μετά τον «δράκο», τώρα οι ληστές – δολοφόνοι, πάντα στην Πάρο. Στο φεριμπότ από Σύρο για Πειραιά, κατευθυνόμενοι βορειοδυτικά, όλες οι τηλεοράσεις ήταν ανοιχτές, η δεύτερη τραγωδία της Πάρου παιζόταν ξανά και ξανά, τροφοδοτώντας τον καιρό και την υποθήκη του για το άμεσο μέλλον μας.

Αισθανόμαστε τελικά περικυκλωμένοι από τόσες τραγικές και ανησυχητικές ειδήσεις που προέρχονται από τις Κυκλάδες, από την άλλη για παράδειγμα από όλες τις άλλες ειδήσεις που προφανώς αξίζουν ακόμη την προσοχή μας, που θα επιστρέψουμε αναπόφευκτα σε ένα κράτος σε μόνιμη κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Έτσι η εξασθένιση του ότι απομένει από την κριτική μας άποψη είναι πιθανώς μια περαιτέρω μετάλλαξη. Επίσης, η τρέχουσα γνώμη υποστηρίζει ότι αυτή η μετάλλαξη δε θα αποτελέσει ακόμη το «τελευταίο στάδιο της πτώσης μας», εφόσον «δεν έχουμε δει τίποτα ακόμη». Λόγια των επιβατών μια Παρασκευή στο φεριμπότ της μπλε εταιρείας, στα ανοιχτά του νησιού της Γυάρου, ένα νησί εξορίας στον καιρό της άλλης δικτατορίας. Πιστεύω ότι στο κατάστρωμα της πλώρης του πλοίου, μόνο ένα ζευγάρι που διάβαζε την εφημερίδα Αυγή (της Ριζοσπαστικής Αριστεράς), γνώριζε για αυτή την άλλη ιστορία του αρχιπελάγους του Αιγαίου, αυτή των νησιών συνώνυμα της εξορίας, ανάμεσα τους, η Μύκονος και η Σαντορίνη για παράδειγμα.

Ξενοφοβία

Από τότε, και από μια τεράστια μεταστροφή των εκτιμήσεων, το άλλοτε αποκρουστικό κέντρο των Κυκλάδων, έγινε συνώνυμο των αξιοθέατων και των απολαύσεων. Εκτός από τους ληστές του υποκαταστήματος της Alpha Bank στη Νάουσα στο βόρειο τμήμα της Πάρου, «μια συμμορία που έχει δράσει επίσης και αλλού, στην Αθήνα και στο νησί των Σπετσών τους τελευταίους μήνες» σύμφωνα με τις υποθέσεις της αστυνομίας, άνοιξε πυρά εναντίον ενός οδηγού ταξί που προσπάθησε να τους εμποδίσει να ξεφύγουν κατά τη διάρκεια της ληστείας της τράπεζας. Ο άτυχος οδηγός, γαμπρός διάσημης τραγουδίστριας, πέθανε ακαριαία. Από τότε αναζητούνται οι ύποπτοι στην Πάρο και μέχρι στις μικρές Κυκλάδες, στη Νάξο ακόμη και στις ακτές της Σύρου. Το τηλεοπτικό ρεπορτάζ κυρίως δηλώνει ότι «οι κακοποιοί ήταν αλλοδαποί, ίσως Αλβανοί ή διαφορετικά η εγκληματική συμμορία είναι μεικτή, Έλληνες μαζί με άλλους».

Κηρύττεται ήδη στους πιστούς. Λόγια στη θάλασσα! Δύο επιβάτες σχολιάζοντας την είδηση, είναι ακόμη και υπέρ της «απομάκρυνσης των αλλοδαπών, επειδή σε κάθε περίπτωση πρέπει να απελευθερωθούν (sic), επειδή αυτό το πρόβλημα έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις». Εντωμεταξύ, «περνάμε στην πράξη» και με τρόπο ορατό ακόμη και στην τηλεόραση. Ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη (αυτό δεν επινοήθηκε), εξέφρασε τη λύπη του για τη δολοφονία ενός μετανάστη από το Ιράκ και υπόσχεται να θέσει σε λειτουργία τα κατάλληλα μέσα για να συλληφθούν και να τιμωρηθούν οι δράστες αυτού του ρατσιστικού εγκλήματος. Ήταν το βράδυ του Σαββάτου προς Κυριακή όταν πέντε μοτοσικλετιστές παγίδευσαν το θύμα τους σε τετράγωνο γύρω από την πλατεία Ομονοίας στο κέντρο της Αθήνας. Το Modus operandi είναι γνωστό, επαναλαμβανόμενο και μάλιστα αρκετά συχνό.

Παρακολούθησα μια παρόμοια σκηνή σε δρόμο της Αθήνας πριν δύο μήνες μέρα μεσημέρι. Οι δράστες δε μπορούσαν να επιμείνουν γιατί ένα μέρος (αλλά μόνο ένα μέρος) του πλήθους προσπάθησε να τους αντιταχθεί. Αλλά χθες το θύμα που μαχαιρώθηκε πέθανε τελικά στο νοσοκομείο κάποιες ώρες αργότερα. Την Κυριακή επίσης, ένα άλλο ανθρωποκυνηγητό μεταναστών οργανώθηκε στα δυτικά της χώρας ενώ στην Κρήτη ξέσπασε βία μεταξύ Ελλήνων και μεταναστών. Επιπλέον, πάντα στην Πάρο, κατά τη διάρκεια ενός καβγά μεταξύ Ιταλών και Ελλήνων, ένας Ιταλός μαχαιρώθηκε. Αυτά τα διάφορα σημαντικά γεγονότα και όλα τα άλλα μικρότερης κλίμακας των τελευταίων εβδομάδων, συμμετέχουν στην πύκνωση του πολιτικού μας χρόνου. Το αισθανόμαστε στην κοινωνική σκόνη, η οποία είναι χειρότερη από ότι συνήθως και το μελτέμι δεν καταφέρνει πια να τη διαλύσει.

Επικίνδυνο Παιχνίδι

Οι εκλογές του Ιουνίου δίνουν την εντύπωση ότι συνέβησαν πριν δύο χρόνια και ως εκ τούτου η «κυβέρνηση» μοιάζει να φθείρεται από τις πρώτες μέρες εξουσίας της. Αλλά οι ελεγκτές, σε αυτό το τέταρτο επίπεδο του video game που ονομάζεται μνημόνιο, δυσκολεύονται όλο και περισσότερο να χειριστούν το ίδιο το παιχνίδι, το οποίο είναι επικίνδυνο για όλους. Για τους μετανάστες και για τους Έλληνες που γίνονται με τη σειρά τους ευάλωτοι, για τους νέους που δε δουλεύουν πια, για τους ηλικιωμένους που κρύβουν τις οικονομίες που τους έχουν απομείνει κάτω από το στρώμα, και τέλος, για το προστατευτικό στρώμα της νέας κυβέρνησης, που φαντάστηκε ο Σαμαράς. Ακόμη και οι υπεύθυνοι τραπεζίτες, όχι οι άνθρωποι της Τρόικας πρέπει κατά μία έννοια να θεωρούν το παιχνίδι επικίνδυνο, έτσι, θέλουν να ιδιωτικοποιήσουν τα πάντα βιαστικά, καθώς ο χρόνος πιέζει και για αυτούς επίσης.

Στα τελευταία νέα, ασκούν κάθε δυνατή πίεση, κάθε πίεση που μπορεί να φανταστεί κανείς για να επιτρέψουν (επιτέλους) στις τράπεζες να δημοπρατήσουν πάνω από 100.000 κατασχεμένα ακίνητα για χρέη (κυρίως κατοικίες) και αυτό όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Η Τρόικα ελπίζει έτσι να ρίξει με τρόπο δραματικό τις τιμές στα ακίνητα. Όταν λέμε ότι η χώρα έχει ξεπουληθεί, αυτό πρέπει να εφαρμοστεί παντού. Οι εναπομείναντες εργαζόμενοι το ξέρουν ήδη αρκετά καλά επειδή μερικοί, μετά την απόλυση τους, δέχθηκαν προτάσεις από τα αφεντικά τους για τις παλιές τους θέσεις, ωστόσο, ακολουθώντας μια νέα μέθοδο: «Κέρδιζες 800 ευρώ το μήνα, τώρα με 350 ευρώ επίδομα ανεργίας, έλα να ξαναπιάσεις δουλειά αλλά αδήλωτη, θα πληρώνεσαι 450 ευρώ για να εξισορροπήσεις έτσι τον παλιό σου μισθό», χωρίς τέλη και εισφορές και κανένα νομικό καθεστώς.

Έτσι η εργασία αδήλωτη ή δηλωμένη αλλά ελάχιστα αμειβόμενη, 380 ευρώ ανά μήνα για παράδειγμα, γίνεται σταδιακά ο κανόνας του video game. Έτσι ο χρόνος επιταχύνει και ο τόπος συρρικνώνεται σε μια κοινωνική και συμβολική ακολασία άνευ προηγουμένου. Ο πόλεμος των φτωχών και ο πόλεμος ενάντια σε όσους φτωχαίνουν (ο ίδιος συνολικά), είναι έτοιμος να ξεκινήσει, η εγκληματικότητα εκρήγνυται, αναμιγμένη με μια κάποια εθνικοποίηση, τα μέσα ενημέρωσης τα ανακατεύουν όλα μαζί και μας τρώνε όλους στο πιάτο, με τη θέληση μας ή με το ζόρι. Καμία κοινωνία, καμία ιθαγένεια, καμία δημοκρατία. Η τηλεόραση ανοιχτή δίνοντας τον τόνο της ημέρας: «Δύο συνταξιούχοι δέθηκαν από αλλοδαπούς εγκληματίες στο σπίτι τους στα νότια προάστια της Αθήνας (…) με τη δύναμη της προσευχής, ξεκίνησε να βρέχει αρκετά δυνατά στο Άγιο Όρος, μειώνοντας σημαντικά την πυρκαγιά που μαινόταν για πάνω από τρεις μέρες», σύμφωνα με το τηλεοπτικό δελτίο ειδήσεων της προηγούμενης Κυριακής στο κρατικό κανάλι της ΕΤ3, πριν από ένα θέμα για την τιμή της βενζίνης που τείνει στα δύο ευρώ ανά λίτρο. Θα δυσκολευτούμε να ζεσταθούμε λοιπόν τον ερχόμενο χειμώνα. Οι νέοι μας θα δυσκολευτούν επίσης να ζεσταθούν από εδώ και στο εξής για ένα τίποτα, ήδη δε βρίσκονται πια μεταξύ τους: «Πλέον δεν είμαστε τόσο κοινωνικοί όσο παλιότερα, δεν πίνουμε πια τον καφέ μας έξω, ακόμη και όταν δουλεύουμε δε μπορούμε να φύγουμε για λίγο, να περάσουμε ένα σαββατοκύριακο στην εξοχή για παράδειγμα, όλα είναι δύσκολα να πραγματοποιηθούν ακόμα και με σκούτερ (…) Βρίσκω τους φίλους/ες μου στο ίντερνετ και στο facebook, μένω εγκλωβισμένη στο σπίτι μου, δε βγαίνω πια, δε μπορώ να κάνω τίποτα έξω πια ούτε να μοιραστώ… οι φιλίες μου και η επικοινωνία μας είναι όλο και περισσότερο ηλεκτρονική επειδή διαφορετικά δε θα υπήρχαμε πια» (μαρτυρίες νέων από τη Θεσσαλονίκη – ΕΤ3 12/08).

Στην ίδια σειρά και πάλι, και επιστρέφοντας στην Αθήνα από τη Σύρο, συνειδητοποιήσαμε ότι στο διαμέρισμα των φίλων μας είχε γίνει διάρρηξη. Μας πήρε όλη τη νύχτα να το τακτοποιήσουμε και – σημειώστε – οι αστυνομικοί μας εξήγησαν ότι ήταν η δωδέκατη παρόμοια περίπτωση την Παρασκευή. «Δεν αξίζει να πάρουμε δακτυλικά αποτυπώματα, δε θα χρησιμεύσει σε τίποτα. Ξέρετε είναι Αύγουστος και επιπλέον κρίση, όπως κάθε χρόνο κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, οι διαρρήκτες επωφελούνται της απουσίας των ιδιοκτητών αλλά αυτό το καλοκαίρι έγινε η Αποκάλυψη. Περάστε από το αστυνομικό τμήμα να καταθέσετε μια μήνυση αφού συμπληρώστε μια λίστα με τα χαμένα αντικείμενα για παράδειγμα, δεν επείγει.» Οι φίλοι μου έχασαν δύο υπολογιστές σχετικά παλιούς, ρούχα, μια φωτογραφική μηχανή και κάθε απόλαυση από τις διακοπές στη Σύρο. Όσον αφορά εμένα, έχασα μια ζώνη που είχα αγοράσει σε υπαίθρια αγορά της Αθήνας το 2009! Οι γείτονες είχαν επίσημο ύφος και για πρώτη φορά αρκετά ομιλητικοί μαζί μας: «Δεν παρατηρήσαμε τίποτα, ούτε ένα θόρυβο αλλά πριν μια βδομάδα έγιναν εργασίες στους κοινόχρηστους χώρους της πολυκατοικίας. Οι εργάτες, αναγκαστικά μετανάστες, εντόπισαν χωρίς αμφιβολία τα κλειστά και ευάλωτα διαμερίσματα, είναι σίγουρο. Επιπλέον, όπως ξέρετε, στο διαμέρισμα μας έγινε διάρρηξη πριν ένα χρόνο μετά από παρόμοιες εργασίες, γνωρίζαμε τη μουσική, η κατάσταση είναι ανεξέλεγκτη».

 
Εξωγήινος

Οι ζωές μας γίνονται ευάλωτες και απομονωμένες και τελικά ανυποστήριχτες. Οι μαρξιστές θα μπορούσαν να μιλήσουν για αποξένωση, εκτός εάν δεν είχαν προβλέψει το ίντερνετ τότε. Σήμερα το μεσημέρι στα Τρίκαλα της Θεσσαλίας ήθελα να βάλω δέκα λίτρα βενζίνης στο βενζινάδικο του Μιλτιάδη, ένας παλιός συμμαθητής που είχε βενζινάδικο. «Δεν πουλάω πια βενζίνη, τελείωσε, αποσύρθηκα από την αγορά, πλένω αυτοκίνητα ας πούμε για την ώρα, και για να πούμε τελικά κάτι κυρίως. Δε ξέρω πια πώς να ανακάμψω, είναι η πτώχευση». Έτσι έπρεπε να συνεχίσω στην παράκαμψη για να σταματήσω στο επόμενο βενζινάδικο. Έτσι πέρασα μπροστά από ένα μαγαζί με εξοπλισμό που ονομαζόταν «Εξωγήινος», αδύνατον να ξέρω εάν εξαιτίας της έβδομης τέχνης ο ιδιοκτήτης του διάλεξε αυτή την επωνυμία για την ταμπέλα του πριν πολλά χρόνια. Αλλά τελικά τώρα που η προφητεία της αγοράς πραγματοποιήθηκε και εν πάση περιπτώσει δεν είναι μαρξιστής (η προφητεία ίσως όχι πια).

Σχεδόν δίπλα μια άλλη ταμπέλα προτείνει φωτοβολταϊκά και καυσόξυλα. Σημειώνω ότι τα καυσόξυλα αποτελούν ήδη απασχόληση στον νομό Τρικάλων. Κάνουμε κάμπινγκ εκεί, στο βουνό, περισσότερο από κάθε άλλη χρονιά, «λαμβάνοντας υπόψη την τιμή της βενζίνης και την οδυνηρή κατάσταση μας μάς μένει τελικά το κάμπινγκ, δυο βήματα από το σπίτι μας» εξηγεί ένας γνώστης του μέρους. Από λάθος, το γειτονικό ξωκλήσι καταστράφηκε από μια πυρκαγιά αλλά οι κατασκηνωτές δεν ήταν εκεί για τίποτα, «ήταν πριν έξι μέρες, δώσαμε το συναγερμό αλλά όλα έγιναν τόσο ξαφνικά». Μπροστά ένα μνημείο στη μνήμη του «άγνωστου Παρτιζάνου», είναι ακόμα μισογκρεμισμένο, «είναι δουλειά των ανδρών της Χρυσής Αυγής» δηλώνουν οι αριστεροί της περιοχής. Είναι αλήθεια ότι η γειτονική πόλη ήταν για ένα διάστημα η πρωτεύουσα της αντίστασης και του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (ΕΑΜ), ένα μέτωπο της αριστεράς πάνω από όλα αλλά αυτό ήταν ένας άλλος πόλεμος. Είναι ήδη μακριά όπως οι Κυκλάδες, μακριά από όλα σχεδόν. Από εδώ και στο εξής συγκρίνουμε την επιθυμία, τη μουσική, τα τοπία και τις μυρωδιές, κυρίως τα σύκα, αυτά των νησιών είναι πιο μικρά από της Κεντρικής Ελλάδας αλλά και πολύ πιο γλυκά. Εκτός από το σχήμα, οι ίδιες αιτίες παράγουν παντού και τα ίδια αποτελέσματα, ο καιρός της κρίσης το επιβάλει.

Στη Θεσσαλία, η κυκλοφορία είναι πολύ άνετη και ο ορεινός τουρισμός, ήδη παραμελημένος σε υποδομές στην Ελλάδα, έχει πρακτικά εξαφανιστεί. Στην πόλη (στα Τρίκαλα), μπορεί κανείς να περπατήσει και έτσι να απολαύσει το μνημείο του αποκατεστημένου τζαμιού Οσμάν Σαχ, διάσημο για την οθωμανική αρχιτεκτονική του, το οποίο ονομάζεται επίσης Κουρσούμ Τζαμί, έργο του Mimar Sinan του 16ου αιώνα. Κοντά στο τζαμί βρίσκεται η παλιά φυλακή της πόλης, ασήμαντη βέβαια για την αρχιτεκτονική της και ωστόσο για την ιστορία της, επειδή αναφέρθηκε μερικές φορές στα ρεμπέτικα τραγούδια του Βασίλη Τσιτσάνη, που κατάγεται από τα Τρίκαλα. Ήταν φίλος με τον αδερφό του παππού μου, επισκεπτόταν έτσι το παλιό οικογενειακό σπίτι πριν τον πόλεμο του 1940, σύμφωνα με τις ιστορίες των παλιών. Έπειτα έφυγε από τα Τρίκαλα για τη Θεσσαλονίκη και την Αθήνα, αλλά θυμάμαι να τον έχω συναντήσει μια φορά στο οικογενειακό σπίτι κατά τη διάρκεια των παιδικών μου χρόνων, είναι η μόνη ανάμνηση που έχω από τον Τσιτσάνη, εκτός από τις ταινίες και τις εκπομπές της τηλεόρασης προφανώς.

Ο Μάρκος Βαμβακάρης, μια άλλη μεγάλη φιγούρα του Ρεμπέτικου καταγόταν από τη Σύρο και ο Τσιτσάνης ήταν παιδί των Τρικάλων. Έτσι η διαμετακόμιση μεταξύ αυτών των δύο κόσμων παραμένει πάντα μια ενδιαφέρουσα εμπειρία, ωστόσο μειωμένη από τις διάφορες αποξενώσεις τον καιρό της κρίσης. Ο γείτονας στο θεσσαλικό χωριό, αυτός που υπερηφανεύεται ότι ψήφισε Χρυσή Αυγή τον Ιούνιο και ΚΚΕ το Μάιο, ύψωσε την εθνική σημαία και εκείνη του Ολυμπιακού του Πειραιά στο σπίτι του. Το Σάββατο, αποθήκευσε ήδη το απόθεμα από καυσόξυλα για το χειμώνα, με τη βοήθεια του γιού του. Ο χειμώνας προετοιμάζεται ήδη από τον Αύγουστο, ο χρόνος ενός καλοκαιριού «εξωγήινου», και επιπλέον πολύ σύντομου.

Υ.Γ. Γνωρίζουμε ήδη τον κατάλογο με τα 23 λιμάνια «που μπορούν να ιδιωτικοποιηθούν». Μικρή ανακούφιση, ας πούμε επικίνδυνη: το λιμάνι της Σύρου δεν είναι (ακόμη) στον κατάλογο.
afterhistory.blogspot.gr